สมาชิก




ลืมรหัสผ่าน
สมัครสมาชิก
 

เมนู

หน้าแรก

รวมรูปภาพ

เว็บบอร์ด

สนทนาคนรักต้นไม้

 

บทความ

หิน-หินเทียม

สารพัดต้นไม้จัดสวน

ไม้ประดับเพื่อการจัดสวน

ปลูกต้นไม้มงคล

เกี่ยวกับเรา

สวนสไตล์ต่างๆ

ต้นไม้ประจำจังหวัด ภูมิสัญญลักษณ์ของเมือง

มหัศจรรย์โลกพฤกษา

ว่าด้วยเรื่อง.....ดิน....และ..ปุ๋ย

พืชจัดสวนมีพิษที่ควรระมัดระวัง

เปลี่ยนสวนเก่าให้เป็นสวนใหม่

จัดสวนพื้นที่ขนาดใหญ่

จัดสวนด้วยตัวเอง

ชื่อนั้นสำคัญไฉน

การทำบ่อเลี้ยงปลา และระบบกรองรักษาคุณภาพน้ำอย่างง่าย

มุมสวนสวยสำหรับคุณ

ในนี้มีอะไรเยอะแยะ

 
สถิติ
เปิดเว็บไซต์ 15/02/2008
ปรับปรุง 02/11/2024
สถิติผู้เข้าชม 52,982,847
Page Views 59,800,741
 
« November 2024»
SMTWTFS
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930

ชื่อนั้นสำคัญฉะนี้

ชื่อนั้นสำคัญฉะนี้



วินิจติอี้- ได้รับเกียรติใช้เป็นนามพันธุ์พืชแห่งโลกสากล ๑๕ พันธุ์

พระยาวินิจวนันดร (โต โกเมศ)

          ข้อความต่อไปนี้เป็นส่วนหนึ่งของหนังสือ "ธรรมชาติศึกษาดอกไม้และประวัติไม้ดอกเมืองไทย" ของท่านอาจารย์ วิชัย อภัยสุวรรณเพื่อระลึกถึงด้วยความเคารพสูงสุดแด่บิดาแห่งพฤกษศาสตร์ของไทย  พระยาวินิจวนันดร (โต โกเมศ)

 

" เราได้พบเห็นชื่อพืชในภาษาละตินซึ่งเป็นพืชพันธุ์ที่นักธรรมชาติศึกษาต้องเรียกให้เหมือนกันทั่วโลก ที่ลงท้ายเป็นชื่อพันธุ์ (Species) ซึ่งนอกจาก"ไซเมนซิส" หรือ "ไซเมนเซ" อันหมายถึงประเทศไทยแล้ว เรายังพบคำว่า " วินิจติอี้ " (Winitii) ลงท้ายเป็นชื่อพันธุ์พืชสากลอยู่อีกถึง 15พันธุ์

                       " วินิจติอี้ " (Winitii) คือชื่อที่นักพฤกษศาสตร์สากลได้ไปจากนามของ พระยาวินิจวนันดร ( โต โกเมศ ) ซึ่งถือได้ว่าเป็นบิดาทางพฤกษศาสตร์ของเมืองไทย  โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พระยาวินิจวนันดร เป็นผู้ศึกษาพืชในสกุล เสี้ยว หรือ ชงโค (Bauhinia Spp.) ในระดับผู้เชี่ยวชาญเอกของโลกในอดีตเลยทีเดียว  นักพฤกษศาสตร์ ชาวต่างประเทศหลายคนในสมัยนั้น ได้เดินทางเข้ามาศึกษาหาความรู้ของพืชในสกุลเสี้ยวหลายคน พืชในสกุลนี้ที่รู้จักกันแพร่หลายทั่วโลกได้แก่ "อรพิม" หรือ " คิ้วนาง" ซึ่งได้ใช้นามท่านไปใช้เป็นนามพันธุ์พืชต้นนี้ในชื่อสากลทางพฤกษศาสตร์ ว่า บอฮิเนีย วินิจติอี้ (Bauhinia winitii)

                    พระยาวินิจวนันดร (เกิด พ.ศ. 2433- พ.ศ. 2498) สำเร็จวิชาการป่าไม้จากโรงเรียน อิมพิเรียล ฟอเรสต์ คอลเลจ เด ระดูน  ยูไนเต็ดฟรอวินเชส  จากประเทศอินเดีย เมื่อพ.ศ. 2453  รับราชการกรมป่าไม้ตั้งแต่ พ.ศ.2454 ถึง พ.ศ. 2486 ตลอดเวลา 32ปี ที่ท่านรับราชการท่านได้ทุ่มเทเวลาให้กับวิชาพฤกษศาสตร์ รวมทั้งได้ใช้เวลาว่างศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับพันธุ์พืชต่างๆที่มีขึ้นอยู่ ในป่าเมืองไทย จนได้รับเกียรติอย่างสูงจากวงการพฤกษศาสตร์สากลในงานด้านนี้ ท่านเป็นผู้ริเริ่มรวบรวมหนังสือรายชื่อ "พรรณไม้แห่งประเทศไทยฉบับชื่อพื้นเมือง - พฤกษศาสตร์"
                จนพิมพ์สำเร็จเป็นเล่ม ได้ครั้งแรกของประเทศ เมื่อพ.ศ. 2500  แต่ก่อนหน้านั้นในพ.ศ. 2483 ท่านได้ค้นคว้ารวบรวมและจัดพิมพ์หนังสือ "ไม้ ประดับบางชนิดของไทย" สำเร็จมาแล้ว โดยสามารถรวบรวมพันธุ์ไม้ต่างๆในประเทศไทยไว้ถึง 41วงศ์ (Family) 270 สกุล (Genus) เป็นผู้บัญญัติคำว่า "ไม้ประดับ" มาจากภาษาอังกฤษ
" House Plants" ซึ่งพวกเราได้ใช้คำนี้ต่อมาถึงปัจจุบัน

นอกจากนี้พระยา วินิจวนันดร ยังเป็นผู้ริเริ่มวางรากฐานให้ประเทศไทยมี "หอ พรรณไม้" สำหรับเป็นสถาบันเก็บตัวอย่างพันธุ์พืช ไว้เพื่อการสอบสวนศึกษาให้กับกรมป่าไม้ ในสมัยริเริ่ม หอพรรณไม้  พระยาวินิจวนันดร ได้เก็บตัวอย่างพันธุ์พืชไทยไว้ได้มากกว่า 1600พันธุ์ซึ่งกรมป่าไม้ยังใช้ประโยชน์จาก "หอพรรณไม้" จนถึงทุกวันนี้ "


รวบรวมและเรียบเรียงโดย ทิพพ์วิภา วิรัชติ

บริษัท สวนสวรส การ์เด้น ดีไซน์จำกัด


ชื่อนั้นสำคัญฉะนี้

Tabebuia

อาจารย์ วิชัย อภัยสุวรรณ ท่านได้เขียนเรื่องต้นไม้ต้นนี้ไว้ในหนังสือท่านว่า

"ต้นไม้ในสกุลตะเบบูย่านี้ยังมีอีกมากมายหลายพันธุ์และส่วนมากจะมีดอกอยู่เพียงสองสีเท่านั้นคือพวกดอกสีชมพู และ พวกดอกสีเหลือง อยากให้พืชสกุลนี้พวกที่มีดอกสีชมพูได้ใช้นามของหม่อมราชวงศ์หญิง ส่วนพวกดอกเหลืองก็ให้ได้ใช้นามของหม่อมราชวงศ์ชาย  เหมือนกับที่ ชาวสเปนมีการยกย่องบุคคลในระดับ “Donna” ของเขา ไปใช้เป็นนามสามัญ ของพืชในสกุล   Musaenda Sp.ทั้งสกุล"   จึงอยากนำเรื่องราวของต้นไม้ที่ ท่านกล่าวถึงมานำเสนอ ดังนี้

สีเหลืองงามนามเฟื่อง "เหลืองคึกฤทธิ์"

ชมพูพิศ "ชมพูพันธุ์ทิพย์" ไสว

ตะเบบูย่า มาลี ศรีวิไล

สกุลไม้ ระดับ หม่อมราชวงศ์

โดย วิชัย อภัยสุวรรณ

 

เหลืองถนัดศรี/Roseodendron donnell-smithii

ภาพจาก-http://www.botany.hawaii.edu/faculty/carr/160webindex.htm

University of Hawaii Campus Plants, UH Botany Department

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Roseodendron donnell-smithii (Rose) Miranda
ชื่อพ้อง(Basionym)    ---Tabebuia donnell-smithii J.N.Rose
---Cybistax donnell-smithii (Rose) Seib.
---Tabebuia donnell-smithii Rose
ชื่อสามัญ     ---Gold Tree, Trumpet Tree
ชื่ออื่น     ---เหลืองถนัดศรี
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปอเมริกาใต้ อเมริกากลาง
เขตกระจายพันธุ์    ---โบลิเวีย อิควาดอร์ เม็กซิโก ปารากวัย อินเดีย
 ต้นสูงประมาณ 8 เมตร ดอกรูปกรวยยาว 3-8 เซนติเมตร ใบรวมเป็นช่อ ช่อละ 5-7 ใบ แต่มีใบแคบกว่าก้านใบและก้านช่อใบจึงดูออกยาวเก้งก้าง
ดอกสีเหลืองตุ่นคล้ายขี้เถ้าปน ออกดอกในฤดูร้อน

เหลืองถวัลภากร/Tabebuia serratifolia

รูปภาพจาก -Forest Starr and Kim Starr,149 Hawea Pl. Makawao, HI 96768 USA

starrenvironmental@gmail.com

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Tabebuia serratifolia (Vahl) G. Nicholson
ชื่อพ้อง    ---This name is a synonym of Handroanthus serratifolius (Vahl) S.O.Grose
---Bignonia serratifolia Vahl
---Tecoma serratifolia (Vahl) G. Don
---Tabebuia serratifolia (Vahl) G. Nicholson

ชื่อสามัญ     ---lapacho, Yellow Pui
ชื่ออื่น     ---เหลือง ถวัลภากร
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปอเมริกาใต้ อเมริกากลาง
เขตกระจายพันธุ์    ---บราซิล โบลิเวีย ปารากวัย อาร์เจนติน่า
ไม้ยืนต้น ขนาด ต้นสูง 6-9 เมตร นับว่าเป็นต้นไม้ที่ให้ดอกน่าทึ่งต้นหนึ่ง ดอกรูปกรวยสีเหลืองเข้มยาว 6 เซนติเมตร ดอกบานติดต้นได้นานกว่าใครอื่นต้นนี้อาจสูงได้ถึง 30 เมตร ในถิ่นกำเนิด
ใบเป็นใบรวม เป็นช่อ ช่อละ 4-5 ใบ ออกดอกในฤดูร้อน เช่นกัน


เหลืองปรีดิยาธร


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Tabebuia argentea Britton
ชื่อพ้อง Synonyms---
---Bignonia aurea Silva Manso
---Bignonia squamellulosa DC. nom. inval.
---Couralia caraiba (Mart.) Corr.Méllo ex Stellfeld
---Gelseminum caraiba (Mart.) Kuntze
---Handroanthus caraiba (Mart.) Mattos
---Handroanthus leucophloeus (Mart. ex DC.) Mattos
---Tabebuia argentea (Bureau & K.Schum.) Britton
---Tabebuia caraiba (Mart.) Bureau
---Tabebuia suberosa Rusby
---Tecoma argentea Bureau & K.Schum.
---Tecoma aurea (Silva Manso) DC.
---Tecoma caraiba Mart.
---Tecoma leucophlaeos Mart. ex DC.
---Tecoma squamellulosa DC.
---Tecoma trichocalycina DC.
ชื่อสามัญ     ---Golen Trumpet Tree, Paraguayan Silver Trumpet Tree
ชื่ออื่น     ---เหลืองปริดิยาธร ตะเบเหลือง ตะเบบูย่า ตะเบ
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกากลาง
เขตกระจายพันธุ์    ---ปารากวัย อาร์เจนตินา บราซิล หมู่เกาะเวสต์อินดีส

 

ไม้ ต้นขนาดเล็กผลัดใบ ต้นนี้สูงได้ไม่เกิน8 เมตร เปลือกต้นสีน้ำตาล แตกเป็นร่อง กิ่งก้านแตกเป็นชั้น ใบประกอบรูปนิ้วมือ ใบย่อย 5-7 ใบ รูปรีแกมรูปขอบขนาน ปลายใบมนหรือแหลม โคนใบมนหรือสอบ ใบเหลือบสีเงินทั้งสองด้าน   ดอกสีเหลืองก้านใบและก้านช่อยาวเหมือนเหลืองถนัดศรี ดอกมีขนาดเล็กกว่าเท่าหนึ่ง แต่เป็นต้นไม้ที่ร่ำรวยดอกเป็นพิเศษ เป็นต้นที่ออกดอกดกที่สุดในตระกูลตะเบ ช่อดอกหนึ่งออกดอกได้ตั้งแต่ 15-25 ดอกออกเป็นช่อกะจุกแน่นที่ปลายกิ่ง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยก 5 กลีบ ผล เป็นฝัก สีเทา มีเส้นสีดำ ออกดอกเดือนกุมภาพันธ์ - มีนาคม ขยายพันธุ์ ด้วยเมล็ด
และดอกจะบานพร้อมกันเหมือนเหลืองคึกฤทธิ์ เป็นสีเหลืองที่สดใสและสว่างไสวมาก อีกทั้งกลีบดอกที่ยังเป็นริ้วลอนสวยสดุดตากว่าตะเบบูย่าต้นใดๆ
เวลาออกดอกข่วงเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคมจึงงามหลาย  เหลืองอุ๋ยไปทั้งต้นเชียว


เหลืองคึกฤทธิ์


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Handroanthus chrysanthus (Jacq.) S.O. Grose
in Integrated Taxonomic Information System (ITIS)
ชื่อพ้อง Synonyms---
---Tabebuia chrysantha (Jacq.) & G.Nicholson
ชื่อสามัญ     ---Golden Tree, Tallow Pui
ชื่ออื่น     ---เหลืองอินเดีย, ตะเบบูย่าดอกเหลือง
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกากลาง อเมริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---เวสต์อินดีส โคลัมเบีย ถึงตอนเหนือของ เวเนซูเอลาในทวีป อเมริกาใต้

จากหนังสือ ธรรมชาติศึกษา ดอกไม้ และประวัติไม้ดอกเมืองไทย โดยท่านอาจารย์ วิชัย อภัยสุวรรณ หน้าที่235

ท่านว่าดังนี้ "ผมไม่ค่อยชอบใจที่คนกลุ่มหนึ่งพยามยามจะเรียกดอกไม้ต้นนี้ว่า "เหลืองอินเดีย" ด้วยความที่รู้อยู่แก่ใจมานานแล้วว่า มันไม่ใช่ต้นไม้ของอินเดียอย่างที่เขาเรียกกัน แต่เป็นต้นไม้ในเขตแคว้นของอเมริกาโดยเฉพาะ มันจึงไม่มีส่วนไปเกี่ยวข้องกับอินเดียตรงไหนเลยจริงๆ แต่ก็อยากจะ "เรียนมาเพื่อทราบ" ไว้สักหน่อยว่าในเมืองแขกนั้น มิใช่ว่าจะไม่มีต้นไม้จำพวกนี้ไปขึันอยู่ในบ้านเมืองของอินเดียเสียเลย ในประเทศอินเดียก็มีต้นไม้พวกนี้อย่างพวกสีเหลืองอยู่พันธุ์หนึ่ง ที่นักพฤกษาวิทยาเคยรู้จักกันมาบ้างแล้ว ในสมัยของคารอลัส ลินเนียส
พืชต้นที่ว่านี้ ดอกของมันมีรูปร่างคล้ายกับดอกเหลืองคึกฤทธิ์นี่เอง แต่ต่างกันที่ดอกเป็นสีเหลืองตุ่นๆ ความเหลืองมัวซัวกว่าเหลืองคึกฤทธิ์ สีผิดกันมาก อีกทั้งช่อดอกแต่ละช่อไม่ติดดอกหนาแน่นมาก และจะไม่บานสะพรึ่บสะพรั่บ พร้อมกันในวันเดียว อย่างของดอกเหลืองคึกฤทธิ์ แต่จะค่อยไล่บานช่อละ๔-๕ ดอกเท่านั้นเอง ต้นไม้ที่ว่านี้ตะหากที่เป็น เหลืองอินเดีย หรือเหลืองแขก ของแขกจริงๆ การที่ใครคนใดคนหนึ่งจะไปเหมาหยวน เรียกชื่อต้นไม้ในสวนของท่านคึกฤทธิ์ว่า "เหลืองอินเดีย" นั้นจึงเป็นการผิดหลักตัตวศาสตร์ (ตัตวศาสตร์นะครับไม่ใช่ สัตวศาสตร์) เพราะมันเป็นต้นไม้ที่ต่างพันธุ์กัน "
อาจารย์หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้นำพันธุ์มาจากต่างประเทศ ปลูกไว้ที่สวบนดอยขุนตาล และตั้งชื่อต้นไม้ในสวนของท่านว่า "เหลืองคึกฤทธิ์"

ไม้ต้นขนาดกลางสูง 5-9 เมตร ผลัดใบเรือนยอดทึบ ใบ เป็นใบประกอบแบบนิ้วมือซึ่งประกอบด้วยใบย่อย 5 ใบ มีขนอ่อนนุ่ม ๆ ด้านล่างมีขนรูปดาว ดอก สีเหลืองสดติดกันเป็นหลอดรูปแตร มี 5 กลีบเมื่อบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-4 ซม.โคนก้านมีขน ผล เป็นฝักแคบ
ขยายพันธุ์ทั้งวิธีปักชำ,ตอน แต่นิยมปลูกด้วยวิธีเพาะเมล็ด


เหลืองเชียงราย/Handroanthus chrysotrichus

ชื่อวิทยาศาสตร์     --- Handroanthus chrysotrichus (Mart. ex DC.) Mattos
ชื่อพ้อง    ---Tabebuia chrysotricha (Mart. ex DC.) Standl
ชื่อสามัญ     ---Golden trumpet tree, Spring Bell
ชื่ออื่น     ---ตะเบแคระ ตาเบบูย่าเหลืองแคระ
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกาเขตร้อน (บราซิล)
เขตกระจายพันธุ์    ---เขตร้อน

ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 4-5 เมตร ผลัดใบ ใบประกอบรูปนิ้วมือ ใบย่อย 5 ใบ แผ่นใบสาก มีขนสีน้ำตาลปกคลุม ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เชื่อมติดกันเป็นหลอด มีขนสีน้ำตาลคลุม หนาแน่น กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลือง
เชื่อมติดกันเป็นหลอด รูปแตร ผลเป็นผลแห้งแตก สีน้ำตาล มีขนคลุมหนาแน่น เมล็ดแบน มีปีก

ออกดอก เดือนมกราคม – เมษายน


ชมพูพันธุ์ทิพย์/Tabebuia rosea

  

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Tabebuia rosea.,DC.
ชื่อพ้อง    ---Basionym: Tecoma rosea Bertol.
---Tabebuia pallida.,DC.
---Bignonia fluviatilis G.Mey. nom. illeg.
---Couralia rosea (Bertol.) Donn.Sm.
---Sparattosperma roseum (Bertol.) Miers
---Tabebuia mexicana (Mart. ex DC.) Hemsl.
---Tabebuia punctatissima (Kraenzl.) Standl.
---Tecoma mexicana Mart. ex DC.
---Tecoma punctatissima Kraenzl.

ชื่อสามัญ     ---Pink Trumpet shrub, Pink poui, Rosy trumpet tree
ชื่ออื่น     ---ชมพูอินเดีย , ธรรมบูชา
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกากลาง. อเมริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---เขตร้อน
ชมพู พันธุ์ทิพย์คือ ตะเบบูย่า ชนิดหนึ่งที่ หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร ชายาของพลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมพฏพงษ์ บริพัตร นำพันธุ์   เข้ามาจาก อาร์เจนตินาปลูกรายแรกในประเทศไทย ในปีพ.ศ.2500
ชมพูพันธุ์ทิพย์เป็นเป็นไม้ยืนต้นผลัดใบขนาดกลาง ถึงขนาดใหญ่ สูงราว 15-25 เมตร   แตกกิ่งก้านใบมาก พุ่มใบหนาแน่น ใบประกอบรูปนิ้วมือ ใบย่อย 5 ใบ ใบรูปขอบขนานหรือรูปไข่แกมรูปรี กว้าง 3-7 เซนติเมตร ยาว 7.5-16 เซนติเมตร  ปลายใบแหลมหรือเรียวแหลม โคนใบมนหรือสอบ ขอบใบเรียบ แผ่นใบสีเขียวเข้ม
ดอกสีชมพูอ่อน  ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง   มีดอกย่อย จำนวนมาก โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดปลายแยกเป็น 5 แฉก คล้ายรูปแตร   ยาว 5-7 เซนติเมตร มักบาน พร้อมกัน ร่วงง่าย ดอกบานเต็มที่กว้าง 5-8 เซนติเมตร
ผลแห้งแตก เป็นฝักกลม ยาว 15-30 เซนติเมตร เมื่อแก่แตกเป็น 2 ซีก เมล็ดแบน สีน้ำตาล  มีปีก
เป็น ไม้เลี้ยงง่ายโตเร็ว ไม่ค่อยมีโรคและแมลงรบกวน ต้องการน้ำและความชื้นปานกลาง แสงแดดตลอดวัน นิยมปลูกตามสถานที่ราชการและสวนสาธารณะ
    
ออกดอก---เดือนกุมภาพันธ์-เมษายน

ชมพูระย้าทิพย์/Handroanthus impetiginosus

ภาพจาก-http://www.gardeninginarizona.com/Plants/Bignoniaceae/Tabebuia_impetiginosa.html

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Handroanthus impetiginosus (Mart. ex DC.) Mattos
ชื่อพ้อง    
---Tabebuia impetiginosa (Mart. ex DC.) Standl.
---Tabebuia ipe var. integra (Sprague) Sandwith
---Tecoma impetiginosa Mart. ex DC.
ชื่อสามัญ     ---Pink Trumpet shrub, Pink lapacho, Pink trumpet tree
ชื่ออื่น     ---ชมพู ระย้าทิพย์
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกากลางและอเมริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---เม็กซิโก อาร์เจนติน่า

ไม้ต้นขนาดกลางสูง12-15เมตรกึ่งผลัดใบ ดอกจะบานสะพรั่งในช่วงปลายฤดูหนาวดอกสีชมพูลาเวนเดอร์สดใสออกดอกดก
มีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ ชาวพื้นเมืองนำมาใช้เป็นยาตั้งแต่ก่อนอนาจักรอินคา แม้กระทั้่งวันนี้ชาวบราซิลยังเรียกไม้ต้นนี้ว่า pau d'Arco, หรือ "ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์

  ชมพูมาลินี/Tabebuia pallida

รูปภาพ-By J.M.Garg (Own work)  via Wikimedia Commons

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Tabebuia pallida (Lindl.) Miers.
ชื่อพ้อง    
---Bignonia cranalis E.H.L.Krause
---Bignonia pallida Lindl.
---Tabebuia dominicensis Urb.
---Tabebuia heterophylla subsp. dominicensis (Urb.) Stehlé
---Tabebuia heterophylla subsp. pallida (Lindl.) Stehlé
---Tabebuia pallida subsp. dominicensis (Urb.) Stehlé
ชื่อสามัญ     ---Pink Trumpet shrub
ชื่ออื่น     ---ชมพูมาลินี
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---หมู่เกาะแคริบเบียน
เขตกระจายพันธุ์    ---ประเทศเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน
ไม้ต้นขนาดกลางกึ่งผลัดใบสูงประมาณ 10-15 เมตรเปลือกสีเทาน้ำตาลเปลือกแตกเป็นร่อง ใบรูปไข่ขนาดประมาณ 16x6 ซม. สีเขียวเข้มเป็นมันวาว
ดอกรูปกรวยยาวประมาณ 8 ซม.กรวยดอกสีเหลืองกลีบดอกสีชมพูขาวซีด
ผลเป็นแคปซูลยาว12-18ซม.เมล็ดจำนวนมาก มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. เมล็ดมีปีกขยายพันธุ์ด้วย การเพาะเมล็ด


   ดอนญ่าขาว/Musaenda philippica

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Mussaenda philippica A.Rich.
ชื่อพ้อง   
---Mussaenda grandiflora Rolfe
ชื่อสามัญ     ---Budha's Lamp , Virgin Tree
ชื่ออื่น     ---ดอนญ่า , พุทธประทีป
ชื่อวงศ์    ---RUBIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ประเทศฟิลิปปินส์
เขตกระจายพันธุ์    ---เขตร้อน

 

ดอน ญ่าขาว เป็นดอนญ่าพันธุ์สำคัญที่รู้จักกันกว้างขวางมากกว่าชนิดอื่นๆ ชาวฮ่องกงเรียก ชื่อดอนญ่าชนิดนี้กันมานานแล้วว่า " พุทธประทีป " ( Budha's Lamp ) ภายหลังมีการเปลี่ยนชื่อ  พฤกษศาสตร์ เพื่อให้เป็นเกียรติแก่ท่านผู้หญิง ออโรร่า (aurora ) ภริยาของประธานาธิบดีของฟิลิปปินส์

เป้นต้นไม้ที่มีใบประดับ ( Bract ) ดกมากสีขาว  เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูงประมาณ 4-8 เมตร แต่ส่วนใหญจะไม่ค่อยเจอเลี้ยงไว้ต้นสูงขนาดนั้นเพราะไม่ค่อยสวย นิยมตัดแต่งเป็นทรงพุ่มเตี้ยมากกว่า มีขนาดใบใหญ่และหนากว่าดอนญ่าชนิดอื่น บางโอกาสจะเห็นใบประดับขาวเต็มต้น ดอกแท้เป็นสีเหลืองขนาดเล็ก ไม่ดกมากแต่ออกตลอดปี
ดอนญ่าขาว เป็นต้นไม้กลางแจ้ง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีตอน หรือตัดกิ่งปักชำ ปลูกง่ายขึ้นง่าย เจริญเติบโตเร็ว เพราะไม่เลือกดินและปุ๋ยเหมือนดอนญ่าชนิดอื่น

ดอนญ่าควีนสิริกิตติ์/ Mussaenda philippica A.Rich cv. Queen Sirikit


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Mussaenda philippica A.Rich cv. Queen Sirikit
ชิ่อพ้อง---
ชื่อสามัญ     ---Queen of Thailand, Dona Queen Sirikit
ชื่ออื่น     ---ดอนญ่าควีนสิริกิตติ์
ชื่อวงศ์    ---RUBIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ฟิลิปปินส์
เขตกระจายพันธุ์---เขตร้อน



รัฐบาลฟิลิปปินส์ได้ขอพระราชทานพระนามเป็นชื่อดอนญ่าพันธุ์ใหม่ เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จฯเยือนประเทศฟิลิปปินส์ในปี พ.ศ. 2506
เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 1-3 เมตร ใบ เดี่ยว ออกตรงข้าม รูปรี ปลายแหลม ขนาดกว้าง 4-6 เซนติเมตร
ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอด แต่ละช่อมีใบประดับขนาดใหญ่รองรับ สีชมพูอ่อน ขลิบขอบด้วยสีชมพูเข้มเกือบแดง ดอกย่อยสีเหลืองขนาดเล็ก มี 5 กลีบ ออกดอกตลอดปี   
 ขยายพันธุ์ด้วยวิธีปักชำหรือตอน เป็นพันธุ์ไม้กลางแจ้ง ไม่ชอบแดดจัดควรปลูกในที่ซึ่งถูกแสงแดดครึ่งวัน พ้นแดดครึ่งวัน

ดอนญ่าลูซ/Mussaenda erythrophylla 'Rosea'

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Mussaenda erythrophylla 'Rosea'
ชื่อพ้อง---
---Mussaenda erythrophylla Schumach. & Thonn.    
---Mussaenda fulgens Tedlie    
---Mussaenda splendida Welw
ชื่อสามัญ     ---Dona Luz, Ashanti Blood, Red Flag Bush, Tropical Dogwood 'Rosea'
ชื่ออื่น     ---ดอนญ่า
ชื่อวงศ์    ---RUBIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---แอฟริกา
เขตกระจายพันธุ์    ---ฟิลิปปินส์

ดอนญ่าลูซแมกไซไซ (Mussaenda Dona Luz Mag Say Say.) เป็นลูกผสมของดอนญ่าขาว Mussaenda philippica var. Aurorae และดอนญ่าแดง Mussaenda erythrophylla ซึ่งมีถิ่นกำเนิดในแอฟริกา
ดอน ญ่าลูซ เป็นดอนญ่าลูกผสมของฟิลิปปินส์ ผู้ผสมพันธุ์ไม้ชนิดนี้ได้ตั้งชื่อให้เป็นเกียรติแก่ท่านผู้หญิงลูซภริยา ประธานาธิบดี แมกซ์ ซาย ซาย
ต้นไม้ ประเภทนี้ต้องขยันตัดกิ่ง จะแตกกิ่งได้มากและเร็วดอนญ่าลูซจะมีใบประดับดกมากกว่าชนิดอื่นและสวยมากต้น หนึ่ง ใบประดับจะเป็นสีชมพู ออกเป็นกลุ่มหนาแน่นตามยอดและตามปลายกิ่งดอกแท้มีขนาดเล็กสีเหลืองแต่เพราะ ใบประดับซ้อนทับกันหนาแน่นจึงมองไม่ค่อยเห็นดอกแท้เหมือนดอนญ่าชนิดอื่น
ดอนญ่าลูซเป็นต้นไม้กลางแจ้งขยายพันธุ์ด้วยวิธีปักชำหรือตอนปลูกง่ายและเติบ โตได้ดีในดินทุกประเภท

ดอนญ่าสีส้มทอง/Mussaenda 'Mamalade'


ชื่อวิทยาศาสตร์---Mussaenda 'Mamalade'
ชื่อพ้อง---
ชื่อสามัญ---Marmalade Mussaenda or 'Calcutta Gold'
ชื่ออื่น---ดอนญ่าสีส้มทอง ดอนญ่าสีทอง
ชื่อวงศ์---RUBIACEAE
ถิ่นกำเนิด--- hybrid จาก อินเดีย
เขตกระจายพันธุ์---เขตร้อน
เป็นลูกผสมระหว่าง ต้นแม่ Mussaenda philippica ‘Dona Luz’ (ดอกสีชมพูเข้ม)และต้นพ่อ Mussaenda luteola (ดอกสีเหลือง)
ดอนญ่า ต้นนี้สูงประมาณ2.44เมตรเมื่ออายุได้2ปี และมีทรงพุ่มกว้างได้ถึง2เมตร ใบประดับจะมีเฉดสี เหลือง ส้มชมพู สีแดงม่วง

อรพิม/Bauhinia winitii

ชื่อวิทยาศาสตร์ ---Bauhinia winitii Craib.
ชื่อพ้อง---    Lysiphyllum winitii (Craib) de Wit
ชื่อสามัญ     ----Oraphim (Central Thai)
ชื่ออื่น     ---อรพิม คิ้วนาง
ชื่อวงศ์    ---LEGUMINOSAE-CAESALPINIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของประเทศไทย ป่าโปร่งบนเขาหินปูนทางภาคกลางและตะวันตกเฉียงใต้ของ ประเทศไทย
เขตกระจายพันธุ์    ---ภาคเหนือตอนล่าง ภาคกลางที่จังหวัดสระบุรี ลพบุรี ภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่จังหวัดกาญจนบุรี ตามที่โล่งบนเขาหินปูนเตี้ย ๆ ที่ระดับความสูงน้ำทะเล 100 เมตร โดยประมาณ


ไม้เถามีมือเกาะกิ่งอ่อน ออกดอกประมาณเดือน สิงหาคม – มกราคม ชอบขึ้นตามป่าผลัดใบ เป็นไม้ตระกูล  เสี้ยว หรือ ชงโค ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด หรือ ตอนกิ่ง
ที่ นำอรพิมมาเอ่ยถึง เพราะคงไม่ค่อยมีใครรู้จักไม้ต้นนี้กันนัก หาดูได้ยาก และหามาปลูกยากเหมือนกันใครที่ชอบสะสมพันธุ์ไม้ก็อย่าลืมนึกถึงต้นนี้ด้วย ที่เห็นในรูปต้นของ อรพิม นำมาขึ้นโครงเลื้อยให้ไปแผ่ทรงพุ่มด้านบน จัดแต่งให้ได้ระดับความสูงตามต้องการ ด้านล่างทำลานไม้นั่งเล่นได้ หรูอย่าบอกใคร เวลาอรพิมออกดอก ดอกดกมากทยอยบานวันละ 1-3 ดอก ดอกใหญ่สีขาวดอกบานกว้างถึง 13-19  เซนติเมตร กลีบดอก 5 กลีบ ร่วงง่าย เกสรตัวผู้ 10 อันยาวประมาณ 7 เซนติเมตร ชูอับเรณูขึ้นเหนือกลีบดอกอย่างเห็นได้ชัด ผลแบบฝักถั่วยาว15-25ซม.
ความสำคัญที่อยากพูดถึงมากกว่านั้นคืออยู่ที่คำระบุชนิด winitii ซึ่งลงชื่อท้ายพันธุ์พืชสากลอีก๑๕พันธุ์ที่นอกเหนือจากคำว่า simensis หรือ simensae อันหมายถึงประเทศไทย

Winitii คือชื่อที่นักพฤกษศาสตร์สากลได้ไปจากนามของ อำมาตย์เอกพระยาวนิจวนันดร ( โต โกเมศ )  ซึ่งถือว่าเป็นบิดาทางพฤกษศาสตร์ของเมืองไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่านได้ศึกษาพืชในสกุลเสี้ยว หรือชงโค อยู่ในระดับผู้เชี่ยวชาญเอกของโลกในอดีตทีเดียว
พืชในสกุลนี้ต้นหนึ่งที่รู้จักกันแพร่หลายทั่วโลก ได้แก่  “อรพิม “ หรือ “คิ้วนาง” ซึ่งได้ใช้นามท่านไปใช้เป็นนามของพันธุ์พืชต้นนี้ในชื่อสากลทางพฤกษศาสตร์  ว่า บอฮิเนีย วินิจติอี้ ( Bauhinia winitii )
พบครั้งแรกจากป่าดิบแล้งในจังหวัดกาญจนบุรีเมื่อปีพ.ศ.2467
ขอฝาก”อรพิม”อีกหนึ่งต้น  ต้นไม้ที่ทรงคุณค่าทั้งลักษณะเฉพาะตัว และอดีตความเป็นมาของนาม ที่ควรจดจำด้วยความภูมิใจ


บุนนาค/Mesua ferrea


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Mesua ferrea L.
ชื่อพ้อง---    
---Calophyllum nagassarium Burm.f.
---Mesua coromandeliana Wight
---Mesua nagana Gardn.
---Mesua nagassarium (Burm.f.) Kosterm.
---Mesua pedunculata Wight
---Mesua pulchella Planch. & Triana
---Mesua roxburghii Wight
---Mesua salicina Planch. & Triana
---Mesua sclerophylla Thwaites
---Mesua speciosa Choisy in DC.
---Mesua walkeriana Planch. & Triana

ชื่อสามัญ     ---Iron-wood, Mesu, Sri Lankan ironwood, Indian rose chestnut, Cobra's saffron.
ชื่ออื่น     ---นาคบุญ นาคบุตร นากบุด ปะนาคอ สารภีดอย
ชื่อวงศ์    ---CLUSIACEAE (GUTTIFERAE)
ถิ่นกำเนิด    ---ศรีลังกา อินเดีย เนปาล พม่า ไทย อินโดจีน ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย สุมาครา
เขตกระจายพันธุ์    ---เขตร้อนชื้น ในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้

 

     “ไม้บุนนาค โตสุด ๑๐กำ ยาวที่สุดตัดใช้การได้ ๕ วา ไม่มีแก่น เนื้อแข็ง เหนียว เนื้อไม้สีแดงจัด ดอกขาวหอม ผลรับประทานไม่ได้ ไม้อย่างนี้ ชาวสยามใช้ทำรอด แล ตง แลพื้นเรือน อยู่ในร่ม ทนหลายชั่วคน”

ข้อความที่คัดลอกมาข้างต้นนี้ ได้มาจากหนังสือ “คำ อธิบายพรรณไม้ต่างๆที่มีอยู่ในป่า โดย เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ซึ่งท่านได้เรียบเรียงครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๗ ขนาดของไม้บุนนาคที่ท่านกล่าวถึง หมายความว่าไม้มีขนาดโตวัดรอบต้นได้ ๒ เมตรและยาว ๑๐ เมตร
ข้อ ความทั้งหมดที่ไล้สีอยู่ด้านบน ลอกมาจากหนังสือธรรมชาติศึกษา ประวัติไม้ดอกไม้ประดับเมืองไทย ของอาจารย์วิชัย อภัยสุวรรณ อีกทีหนึ่ง พิมพ์ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๒ ใครที่ไม่เคยรู้ก็จะได้นำมาถ่ายทอดให้ฟัง กัน หลายๆเรื่องที่อยู่ในนี้ก็มีที่มาจากหนังสือของท่าน
ต้นนี้คนใต้เขาเรียกกันว่านาคบุตร ส่วนคนเหนือเรียก สารภีดอย ส่วนชื่อ บุนนาค เป็นเรื่องที่ผู้รู้ท่านบอกว่า ล้นเกล้าฯรัชกาลที่๖ ทรงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม พระราชทานนามสกุลให้แก่ เจ้าพระยาภาสกรวงษ์ (พร บุนนาค ) ต้นสกุลของบุนนาค ก็เพราะทรงเห็นว่าในบ้านของเจ้าพระยาภาสกรวงษ์มีต้นบุนนาคขนาดใหญ่ๆอยู่ใน บริเวณบ้านมากมายหลายต้น จึงโปรดเกล้าพระราชทานนามสกุลให้ว่า “บุนนาค” ท่านพระยา ภาสกรวงษ์เองก็เป็นผู้ที่รักต้นไม้และชอบปลูกต้นไม้มากท่านเป็นผู้สั่ง พันธุ์ไม้หลายอย่างจากต่างประเทศ เข้ามาปลูกเลี้ยงเป็นรายแรกของเมืองไทย


บุนนาคเป็นต้นไม้ที่โตช้ามาก สูงใหญ่ได้มากกว่า ๒๕ เมตร ไม่ผลัดใบเขียวได้ทั้งปี  เรือนยอดเป็นพุ่มแจ้รูปกรวย ลำต้นเรียบเปลาตรง เปลือกค่อนข้างเกลี้ยงสีน้ำตาล ใบเป็นใบเดี่ยวออกเป็นคู่ตรงข้าม รูปใบหอกปลายไใบแหลม ด้านบนใบสีเขียวด้านล่างเขียวอ่อนเกือบขาว ขนาดของใบกว้างประมาณ๓ซม.ยาว๑๒ซม.
บุนนาคปกติเป็นไม้ดอกช่อ ผลิช่อดอกตามโคนก้านใบบริเวณตอนปลายกิ่งช่อละ๓-๔ดอก มักออกช่อดอกตามโคนก้านใบติดๆกันเกือบทุกๆใบของกิ่งก้านที่ผลิใหม่ แต่ตามก้านกิ่งเก่ามักออดอกคล้ายดอกไม้ดอกเดี่ยวเพียงง่ามใบละ ๑-๒ ดอก
ในก้านเก่าหรือกิ่งแก่เหล่านี้จะติดช่อดอกหรือติดดอกกิ่งละ๑-๒ แห่งเท่านั้น ไม่ผลิช่อดอกถี่ๆตามง่ามใบอย่างในกิ่งที่เพิ่งแตกใหม่ๆ ขนาดดอกบานเต็มที่ ๖.๕-๙ ซม.กลีบดอกสีขาวหรือเหลืองอ่อนเรียง ๒ชั้นสลับกัน เกสรผู้มีมากเป็นกระจุกฝอยสีเหลืองสดใส เกสรเมียอยู่กึ่งกลางบนฐานรังไข่กลางดอก
ดอกบุนนาคมีกลิ่นหอมรัญจวนใจมาก จะได้กลิ่นชมดอกก็ประมาณเดือนมีนาคม-เดือนกรกฎาคมบุนนาค ขยายพันธุ์ด้วยวิธีคุณภาพ คือเพาะเมล็ดอย่างเดียว  อย่างอื่นกระทำได้แต่จะเติบโตได้อย่างสมบูรณ์น่ะ.....ยาก....


ชวนชม/Adenium obesum


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Adenium obesum (Forssk.) Roem. & Schult.
ชื่อพ้อง---  
 Basionym: Nerium obesum Forssk.
---Adenium coetaneum Stapf
---Adenium honghel A.DC.
---Adenium somalense Balf.f.
---Adenium socotranum Vierh.
ชื่อสามัญ     ---Desert rose, Sabi star, Kudu, Mock azalea, Impala lily
ชื่ออื่น     ---ชวนชม
ชื่อวงศ์    ---APOCYNACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปแอฟริกาแถบประเทศแทนซาเนียและเคนย่า
เขตกระจายพันธุ์    ---ซีเนกัล  ซูดาน แอฟริกาตะวันออก อาระเบีย

พระนางเธอ พระองค์เจ้าลักษมีลาวัณ (ซึ่งเป็นพระมเหสีองค์ที่ ๒ ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ )
ได้ทรงนำพันธุ์ชวนชมเข้าไปปลูกในพระตำหนักลักษมีวิลาส เป็นครั้งแรก และพระองค์ท่านเป็นผู้ให้ชื่อดอกไม้นี่ว่า "ชวนชม"
ชวนชมเป็นพันธุ์ไม้พื้นเมืองของทวีปอาฟริกาเป็นพืชลำดับที่อยู่ในวงศ์เดียว กับลั่นทม คือวงศ์ Apocynaceae เป็นพืชเนื้อเยื่ออ่อน เปลือกของลำต้นบาง ต้นและลำต้นกลมหนามีน้ำยางใสๆอยู่ในต้นและใบ ยางของชวนชมจะมีรสขมจัดกว่าพืชในวงศ์เดียวกัน
ชวนชมเป็นพันธุ์ไม้กลางแจ้งต้องการแสงแดดมากๆแต่ไม่ต้องการน้ำมาก เพราะเป็นพืชที่อดน้ำและทนต่อความแห้งแล้งได้อย่างเป็นเยี่ยม จึงได้รับการขนานนามว่า กุหลาบทะเลทราย หรือ Desert Rose


รำเพย/Cascabela thevetia

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Cascabela thevetia (L.) Lippold
ชื่อพ้อง---    
---Cascabela peruviana (Pers.) Raf.
---Cerbera linearifolia Stokes
---Cerbera peruviana Pers.
---Cerbera thevetia L.
---Thevetia linearis Raf.
---Thevetia linearis A. DC.
---Thevetia neriifolia Juss. ex A.DC.
---Thevetia peruviana (Pers.) K.Schum.
---Thevetia thevetia (L.) H.Karst. nom. inval.

ชื่อสามัญ     ---Yellow Oleander, Lucky Nut.
ชื่ออื่น     ---รำเพย, นารีรำพึง, ยี่โถฝรั่ง
ชื่อวงศ์    ---APOCYNACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---อเมริกากลาง อเมริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---อเมริกาเหนือ และประเทศในเขตร้อน


ต้นไม้นี้ชาวโรงเรียนเทพศิรินทร์เรียกว่า “รำเพย” เป็นต้นไม้สัญลักษณ์ของโรงเรียนทั้งนี้เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองพระเกียรติแด่พระนามของหม่อมเจ้าหญิง รำเพย ในกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์
(กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์เป็นโอรสในรัชกาลที่ ๓)
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลที่ ๔ ทรงมีพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระองค์เจ้ารำเพยรามราภิรมย์เป็นสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งในปัจจุบันเฉลิมพระนามพระองค์คือ “สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยรามราภิรมย์ พระบรมราชินีนาถ”
สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยฯ คือสมเด็จพระราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่๕) ซึ่งภายหลังได้ทรงโปรดเกล้าฯสถาปนาพระนามอัฐิเป็น กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ซึ่งเป็นพระนามที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯพระ ราชทานให้เป็นนามของโรงเรียนเทพศิรินทร์ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองพระเกียรติแก่พระราชชนนีของพระองค์ด้วย
รำเพย เป็นต้นไม้ยืนต้นขนาดย่อม พุ่มต้นโปร่ง มีขนาดต้นสูงเต็มที่ไม่เกิน ๖ เมตร ออกดอกเป็นช่อตามปลายกิ่งมีความสามารถพิเศษคือติดผลได้แน่นอนทุกดอก ๑๐๐ % (ดูบทความเรื่องพืชมีพิษประกอบด้วย)


แก้วเจ้าจอม/Guaiacum officinale


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Guaiacum officinale Linn.
ชื่อพ้อง---
ชื่อสามัญ     ---Lignum Vitae, Commoner Lignum Vitae, Roughbark lignum-vitae, Guaiac Tree
ชื่ออื่น     ---แก้วเจ้าจอม
ชื่อวงศ์    ---Zygophyllaceae
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปอเมริกา
เขตกระจายพันธุ์--- อเมริกาใต้ หมู่เกาะเวสต์อินดีส

  

ต้นแก้วเจ้าจอมเป็นไม้ ประจำสถาบันราชภัฏสวนสุนันทา
อาจารย์คุณหญิงกรองแก้ว ปทุมมานนท์ เป็นผู้นำดอกแก้วเจ้าจอมมาเป็นสัญลักษณ์ประจำสถาบัน “เพราะเป็นต้นไม้มีค่า มีแต่ที่สวนสุนันทาแห่งเดียว"
ได้รับการจัดลำดับเป็นพันธุ์พืชอนุรักษ์ในบัญชีที่ ๒ ของพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. ๒๕๒๕
เหตุที่ชื่อ “แก้วเจ้าจอม” เพราะเป็นไม้ของเจ้าจอมในสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงรัชกาล ที่ ๕ ในครั้งรัชสมัยรัชกาลที่ ๕ ทรงมีพระราชดำริสร้างสวนสุนันทาขึ้นเป็นที่ ระลึกถึงพระมเหสี คือ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ โดยในสวนดัง กล่าวแวดล้อมไปด้วยไม้นานาพรรณ และมีต้นแก้วเจ้าจอมซึ่งรัชกาลที่ ๕ ทรงนำมาปลูกไว้ในวังแห่งนี้
ปัจจุบัน (2535) แก้วเจ้าจอมต้นนี้ปลูกไว้บริเวณ เนินดินหน้าอาคาร ๑ ขนาดต้นสูงประมาณ ๑๕ เมตร
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ลำต้นเป็นไม้ขนาดเล็กถึงกลางสูง ๑๐ - ๑๕ เมตร ไม่ผลัดใบ ลำต้นคดงอ กิ่งก้านเป็นปุ่มปม ไม้เนื้อแข็งและหนัก เป็นไม้จมน้ำที่ทนแรงอัดและน้ำเค็ม ต้นแตกใบพุ่มแผ่กว้าง เหมาะเป็นไม้ปลูกในสนาม เปลือกสีเทาเข้ม กิ่งมีข้อพองเห็นเป็นปุ่มทั่วไป ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ มีใบย่อย ๒-๓ คู่ เรียงตรงข้ามดู แกนกลาง ใบประกอบยาว ๑-๑.๕ ซ.ม. ก้านใบประกอบยาว 0๐.๕ -๑.๐ ซ.ม. ใบย่อยไม่มีก้านรูปไข่กลับ รูปไข่กว้างหรือรูปรีเบี้ยวเล็กน้อยมี ๒ ชนิด คือ ใบย่อย ๒ คู่(๔ ใบ) ออกดอกง่าย และชนิดใบย่อย ๓ คู่ (๖ใบ)ซึ่งออกดอกน้อยกว่า
ดอก เป็นดอกเดี่ยวสีฟ้าม่วงหรือสีฟ้าคราม และจะจางลงเมื่อ ใกล้โรย มีกลิ่นหอม
ผล มีขนาดเล็กรูปหัวใจกลับ กดแบนลงสีเหลืองสดในหรือส้ม เมล็ดแข็งรูปไข่  การขยายพันธุ์แก้วเจ้าจอมที่นิยมกันทั่วไปคือ การเพาะเมล็ดดีที่สุด ลำต้นจะได้มีรากแก้วยึดเกาะและดูดซับอาหารได้ดีกว่าการ ตอนกิ่ง และการปักชำ
ออกดอกในช่วงเดือนธันวาคม-เมษายน และเดือนสิงหาคม- ตุลาคม สาเหตุที่ทำให้แก้วเจ้าจอมไม่ออกดอกและต้นไม่โต  อาจเป็นเพราะดินไม่ชุ่มฉ่ำ ขาดความเย็น ที่สำคัญ การออกดอกต้องขึ้นอยู่กับอุณหภูมิและความชื้น
และการที่แก้วเจ้าจอม มีชื่อสามัญเป็นภาษาลาตินว่า ‘ลิกนัมไวเท’ ซึ่งแปลว่า'ไม้แห่งชีวิต' นั้น ก็เพราะมีสรรพคุณทางสมุนไพร
จากบันทึกของหลวงบุเรศบำรุงการ สรุปว่าช่วยรักษาได้หลายโรค
ยางไม้ใช้เป็นยาขับเสมหะ แก้ข้ออักเสบ ใช้ร่วมในยาฟอกเลือด ทำเป็นยาอมแก้ต่อมทอนซิลและหลอดลมอักเสบ ละลายในเหล้ารัมและน้ำ ใช้อมกลั้วแก้เจ็บคอ กินแก้ปวดท้อง ใช้ใส่แผลได้
น้ำคั้นจากใบกินแก้อาการท้องเฟ้อ
เปลือกและดอกเป็นยาระบาย ผงชาจากดอกเป็นยาบำรุงกำลัง และยังใช้เป็นยาตรวจคราบโลหิตในนิติเวชวิทยาได้อีกด้วย


กุหลาบจุฬาลงกรณ์


กุหลาบ Chulalongkorn(จุฬาลงกรณ์ )  เป็นกุหลาบไร้หนามที่ พระราชชายา เจ้าดารารัศมีปลูก เพื่อถวายเป็นพระบรมราชานุสรณ์แด่ สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงรัชกาลที่ ๕ พระราชสวามีในพระองค์
พระราชชายา เจ้าดารารัศมี ทรงโปรดกุหลาบมาก ทรงพบกุหลาบขนาดใหญ่พันธุ์หนึ่งจากกุหลาบที่ทรงได้รับการถวายมาเป็นกุหลาบพุ่มกึ่งเลื้อย ออกดอกเป็นช่อ ดอกบานรูปถ้วย กลีบดอกซ้อนกันเป็นจำนวนมาก เป็นกุหลาบซึ่งมีสีชมพูระเรื่อ ไม่มีหนาม ส่งกลิ่นหอมตลอดเวลา จึงได้พระราชทานนามกุหลาบพันธ์นั้นว่า "จุฬาลงกรณ์"
   
ในช่วงปลายพระชนม์ชีพ ก็ทรงโปรดให้ปลูกกุหลาบ "จุฬาลงกรณ์" โดยรอบพระตำหนักและทรงตัดดอกถวายสักการะ พระราชสวามีเป็นประจำ

ข้อมูลทางวิชาการ (คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)

กุหลาบที่ปลูกเลี้ยงกันแพร่หลายในปัจจุบัน ไม่ว่าจะในประเทศเราหรือในต่างประเทศ จะเป็นกุหลาบที่จัดอยู่ในกลุ่ม " กุหลาบสมัยใหม่ " (Modern Roses) ซึ่งหมายถึง กุหลาบที่ผสมพันธุ์ออกสู่ตลาดตั้งแต่ ค.ศ. ๑๘๖๗ (พ.ศ. ๒๔๑๐) และหลังจากนั้นมาจนถึงปัจจุบัน กุหลาบที่มีอยู่ก่อนปี ค.ศ.๑๘๖๗ จัดเข้าเป็น "กุหลาบสมัยเก่า" (Old Garden Roses) กุหลาบสมัยเก่าที่เคยปลูกกันในเมืองไทยและยังหลงเหลือมาจนถึงทุกวันนี้มีอยู่เพียงสองสามพันธุ์คือ กุหลาบมอญสีชมพูและสีแดง (กุหลาบดามัสก์ - Damask)และอีกพันธุ์หนึ่งคือ กุหลาบไฮบริด เพอร์เพทชวล (Hybrid Perpetual) ที่ไม่รู้ชื่อดั้งเดิม นอกจากชื่อที่รู้จักกันในบ้านเราคือ กุหลาบ "จุฬาลงกรณ์"

กุหลาบสมัยเก่า (Old Garden Roses)
ชนิด _ ไฮบริดเพอร์เพทชวล (Hybrid Perpetual)
จำนวนกลีบ _ ประมาณ ๔๕ กลีบ
ขนาดดอก _ ๑๒-๑๕ ซม.
ลักษณะพิเศษ _ หอมจัด ไม่มีหนาม ดอกใหญ่มาก เจริญเติบโตเร็ว
ลักษณะด้อย _ อ่อนแอต่อโรคใบจุดสีดำ โรคราสีเทาที่ดอก และแคงเกอร์ที่กิ่ง
 


มะลิ ร.๕/Jasminum nobile
ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Jasminum nobile C.B.Clarke
ชื่อพ้อง---    
---Jasminum nobile subsp. rex (Dunn) P.S.Green
---Jasminum rex Dunn
ชื่อสามัญ     -----
ชื่ออื่น     ---มะลิวัลย์ดง, ปันหยี
ชื่อวงศ์    ---OLEACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ประเทศไทย
เขตกระจายพันธุ์    ------กำพูชา พม่า ลาว ไทย
  "มะลิ ร.๕"หรือ Jasminum rex เป็นชื่อที่ท่านอาจารย์ เฮนรี่ เจมส์ เมอร์ตัน ตั้งชื่อมะลิพันธุ์ใหม่ที่พบที่จังหวัดจันทบุรีเมื่อคราวตระเวณหาพรรณไม้ ต่างๆในประเทศไทยเพื่อนำมามาใช้จัดสวนเพื่อเป็นการถวายความจงรัก ภักดี ที่พระบาทสมเด็จพระปิยมหาราชทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อท่าน และในฐานะที่เป็นศกที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ของไทยทรงมีพระชนมายุครบ ๒๙ชันษาในขณะที่ฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ ๑๐๐ ปีพอดี
ท่านอาจารย์เฮนรี่ได้ เข้ามาจัดสวนในพระราชอุทยานในพระบรมมหาราชวัง และในบริเวณรอบๆวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ที่เป็นแบบสวนผสมระหว่างสวนไทยกับสวนยุโรป ตามพระราชประสงค์ที่จะใช้ต้นไม้ในเมืองไทยปลูกคละปนกับต้นไม้ต่างประเทศ พระองค์ทรงเป็นต้นคิดในการจัดสวนผสมแบบนี้ขึ้นมาเป็นครั้งแรกส่วนชื่อ "ปันหยี"นั้นเป็นชื่อตัวละครในวรรณคดีเรื่อง อิเหนา และก็ไม่ใช่ชื่อจริง เป็นชื่อที่อิเหนาปลอมแปลงชื่อเป็นปันหยีเพื่อลวงตำมะหงงและคนอื่นๆให้เกิด ความเข้าใจผิดเท่านั้นเอง ไม่ได้มีความสำคัญอันใด
"มะลิ ร.๕" เป็นพืช เถาเลื้อยขนาดเล็ก อาจเลื้อยไต่สิ่งเกาะยึดไปได้ไกล ๓-๕ เมตร อยู่ในวงศ์เดียวกับมะลิ ใบสีเขียวเป็นมันออกเป็นคู่ๆตรงข้าม ทิ้งระยะคู่ใบค่อนข้างห่างกัน รูปใบมนรีปลายใบแหลม ก้านใบสั้นชิดติดกับเถา
ดอกสีขาวมีกลิ่นหอม ออกดอกตามข้อต้นโคนใบ ตามปลายกิ่ง เป็นดอกไม้ดอกลา มี ๘ กลีบ ออกดอกช่อละ ๔-๘ ดอกแต่เดิมทีพบขึ้นอยู่ตามป่าเบญจพรรณหลายแห่งทั่วไปขยาย พันธุ์ได้หลายวิธีเช่น ตอน ปักชำกิ่ง หรือทับกิ่งก็ได้



เข้าพรรษา/Globba winitii
ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Globba winitii C.H. Wright
ชื่อพ้อง    ---No synonyms are recorded for this name
ชื่อสามัญ     ---Dancing ladies, Dancing ladies ginger
ชื่ออื่น     ---กล้วยจะก่าหลวง ,ข่าเจ้าคุณวินิจ,หงส์เหิน
ชื่อวงศ์    ---ZINGIBERACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---พืชถิ่นเดียวประเทศไทย
เขตกระจายพันธุ์    ---ภาคเหนือและภาคกลางของประเทศไทย




เป็นไม้ถิ่นเดียว ของไทย พบเป็นไม้พื้นล่าง ตามป่าเบญจพรรณและป่าดิบเขา ที่ระดับความสูงประมาณ400- 1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเล พบครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อ 4 กันยายน พ.ศ. 2467 ที่บ้านแม่ก้อ จังหวัดลำพูน โดยพระยาวินิจวนันดร ชื่อตั้งเป็นเกียรติแก่ท่านผู้ค้นพบ
เป็นดอกไม้สำคัญในวันเข้าพรรษา ใช้ในประเพณีตักบาตรดอกไม้ ของจังหวัดสระบุรี ดอกเข้าพรรษาหรือดอกหงส์เหิน หนึ่งปีจะออกดอกเพียงครั้งเดียว เฉพาะในช่วงเทศกาลวันเข้าพรรษาเท่านั้น ในท้องที่อำเภอพระพุทธบาท พบว่ามี 2 สกุล

คือ   1  สกุลกระเจียว (Smithatris supraneanae W.J.Kress & K.Larsen ) มีดอกสีขาวหรือขาวอมชมพู
และ 2   สกุลหงส์เหิน (Globba spp.) เช่น Globba williamsiana พันธุ์สีชมพูอมม่วง หรือชื่อสามัญGiant violet dancing girl และ พันธุ์สีขาว Globba winitii 'White Dragon’
สกุลหงศ์เหิน ลักษณะ มีเหง้าใต้ดิน เป็นรากสะสมอาหารลักษณะอวบน้ำ คล้ายกระชายเรียงอยู่รอบหัว ส่วนของลำต้นที่อยู่เหนือดินคือกาบใบห่อขึ้นมาเป็นลำต้นเทียมสูง 50-70 ซม. ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน โคนใบรูปหัวใจแคบๆ แฉกลึก ปลายใบเรียวแหลม ใบอ่อนมีขนสีขาวเล็กๆ ปกคลุม ดอกช่อ มีริ้วประดับรูปไข่แกมรีขนาดใหญ่เรียงตัวกันอย่างเป็นระเบียบสวยงามตามช่อ โดยรอบจากโคนถึงปลาย  สีของกลีบประดับที่พบมีหลายสี ได้แก่  สีขาว สีม่วง สีเขียว  และสีแดง  มีก้านดอกย่อยยาวชูดอกออกมาเห็นชัดเจน  ดอกจริงมีสีเหลืองช่อดอกยาวประมาณ 10 - 20 ซม.ผลรูปไข่มีสามพู ชอบ ดินร่วนปนทราย ต้องการน้ำปานกลาง แสงแดดรำไร
ออกดอก---มิถุนายน – ตุลาคม
ขยายพันธุ์---เพาะเมล็ด แยกหน่อ

เข้าพรรษา/Smithatris supraneanae


ชื่อวิทยาศาสตร์---Smithatris supraneanae W.J.Kress & K.Larsen
ชื่อพ้อง---No synonyms are recorded for this name
ชื่อสามัญ---Siamese Platinum (Trade name)
ชื่ออื่น---ดอกเข้าพรรษา
ชื่อวงศ์---ZINGIBERACEAE
ถิ่นกำเนิด---ไม้ถิ่นเดียว
เขตกระจายพันธุ์---พื้นที่ชื้นในเขาหินปูน แถบจังหวัดลพบุรีและสระบุรี

เข้าพรรษาวงศ์กระเจียวมีอยู่ 2 ชนิด คือ Smithatris supraneanae พบครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อปี 2541 บริเวณเขาหินปูน จังหวัดสระบุรี โดย2ผู้ค้นพบชาวเดนมาร์ก คือ W. John Kress and Kai Larsen
ซึ่งในครั้งแรกคิดว่ามีชนิดเดียวแต่ต่อมา ก็พบอีกชนิดหนึ่งคือ Smithatris myanmarensis W.J.Kress ซึ่งพบในพม่าทีหลัง

ลักษณะของต้นเข้าพรรษาในสกุลกระเจียว ลำต้นส่วนเหนือดินสูงได้ถึง 120 ซม. ใบ 5 - 7 ใบ ก้านใบยาว แผ่นใบรูปใบหอก สีเขียวปนเทา ช่อดอกเกิดที่ยอด ก้านช่อยาว ใบประดับสีขาวนวล กลีบเลี้ยงและหลอดกลีบดอกสีขาว แฉกกลีบดอก กลีบปาก และเกสรเพศผู้สีเหลือง ชอบ ดินร่วนปนทราย ต้องการน้ำปานกลาง แสงแดดรำไร

ออกดอก---มิถุนายน – กรกฎาคม
ขยายพันธุ์---เพาะเมล็ด แยกหน่อ


บัวหลวง/Nelumbo nucifera

 

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Nelumbo nucifera., Gaerth
ชื่อพ้อง---
---Nelumbium speciosum Willd.
---Nelumbo komarovii Grossh.
---Nymphaea nelumbo

ชื่อสามัญ     ---Lotus,Indian, Lotus, Sacred lotus.
ชื่ออื่น     ---บัว ,บัวอุบล, สัตตบุษย์ สัตตบงกช
ชื่อวงศ์    ---NELUMBONACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปเอเซีย
เขตกระจายพันธุ์    ---เอเซียเขตร้อน ควีนส์แลนด์ ออสเตรเลีย

บัวหลวง หรือ ปทุมชาติ พืชในวงศ์นี้มีอยู่สกุลเดียวคือสกุลบัวหลวง หรือสกุล NELUMBO

ซึ่ง ในโลกมีอยู่สองพันธุ์เท่านั้น พันธุ์หนึ่งเป็นบัวหลวงของอเมริกาเหนือ ลักษณะคล้ายบัวบ้านเราต่างกันแต่ว่ามีสีเหลือง ซึ่งไม่มีขึ้นในบ้านเราเพราะคงทนร้อนไม่ไหว

บัวหลวงหรือปทุมชาติที่เรารู้จักกันดีคือพันธุ์ที่มีชื่อนิลัมโบนิวซิเฟอรา (Nelumbo nucifera)เพราะมีขึ้นอยู่ในบ้านเมืองเราหลายชนิด ท่าน “สุนทรภู่”ได้กล่าวไว้ในนิราศภูเขาทองว่า

“ประทานนามสามโคกเป็นเมืองตรี

ชื่อปทุมธานีเพราะมีบัว”

พระ บาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามเมือง ว่าปทุมธานี ซึ่งหมายถึงตำบลสามโคกแต่เดิมนั้นเพราะมีบัวหลวงขึ้นอยู่มากมายนั่นเอง

การจำแนกแยกชนิดของบัวหลวง

๑  ชื่อ “ปทุม”  (บัวหลวงชนิดนี้ยังมีชื่อเรียกอีกหลายชื่อ เช่น ประทุม, ปทุมมาลย์, ปัทม์, ปัทม, ปัทมา, โกกระณต, โกกนุท) เป็นบัวหลวงชนิดดอกขนาดใหญ่ ทรงดอกสลวยและมีสีชมพู

๒  ชื่อ “บุณฑริก” (หรือปุณฑริก) เป็นบัวหลวงสีขาวขนาดใหญ่ มีดอกสีขาวทรงสลวยมีความงามตามเนื้อเพลงบัวขาวนั่นเลย

๓  ชื่อ “สัตตบงกช”เป็นบัวหลวงชนิดดอกขนาดใหญ่ทรงดอกป้อมมีดอกเป็นสีชมพู

๔  ชื่อ “สัตตบุษย์” เป็นบัวหลวงชนิดดอกขนาดใหญ่ทรงดอกป้อมสีขาว

๕  ชื่อ “บัวเข็มชมพู” เป็นบัวหลวงขนาดกลางทรงดอกสลวยมีดอกสีชมพู

๖  ชื่อ “บัวเข็มขาว” เหมือนชนิดที่ 5แต่เดอกเป็นสีขาว

๗  ชื่อ “บัวหลวงจีน” หรือบางทีเรียกว่า บัวปักกิ่ง เป็นบัวหลวงดอกขนาดเล็ก ดอกทรงสลวย มีกลีบน้อยเวลาบาน  จะบานแบะเต็มที่และกลีบดอกจะร่วงโรยเร็ว ดอกเป็นสีชมพู

๘  ชื่อ “บัวไต้หวัน” หรือบัวปักกิ่งขาวเหมือนชนิดที่ 7 แต่ดอกจะเป็นสีขาว

 ดอก บัวหลวงคือดอกไม้คู่บ้านคู่เมืองของไทยเรามาแต่กาลนาน เป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธศาสนา บรรดาพุทธศาสนิกชนทั้งหลายนิยมใช้ดอกบัวหลวงเป็นดอกไม้สำหรับบูชาพระมากกว่า ที่จะนิยมใช้ดอกไม้อื่น

ใน พระอุโบสถ ในธรรมศาลา ซึ่งอบอวลอยู่ด้วยกลิ่นธูปควันเทียน และในเมื่อพุทธศาสนิกชนยังคงต้องประนมมือต่างดอกบัวหลวง และใช้ดอกบัวหลวงเป็นเครื่องสักการบูชาองค์พระศาสดาอยู่ตราบใด ตราบนั้นดอกบัวหลวงก็ยังต้องคงความสำคัญสูงส่งอยู่คู่ชาติคู่ศาสนาพุทธตลอด ไป

บัววิคตอเรีย


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Victoria amazonica (Poepp.) J.C. Sowerby.
ชื่อพ้อง---    
---Euryale amazonica Poepp 1836
---Nymphaea victoria M.R.Schomb. ex Lindl.
---Victoria regina R.H.Schomb. Sep 1837
---Victoria regia Lindl. Oct 1837

ชื่อสามัญ     ---Victoria Waterlily,Royal Waterlily
ชื่ออื่น     ---บัววิคตอเรีย, บัวกระด้ง
ชื่อวงศ์    ---NYMPHAEACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ลุ่มแม่น้ำอเมซอน อเมริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---เขตร้อน
ถูก ค้นพบในปี ค.ศ. 1801นำเข้ายุโรปเมื่อปี 1837 และได้ชื่อวิคตอเรียตามนามพระราชินีอังกฤษ บัวชนิดนี้ พระยาวินิจวนันดร (โต โกเมศ) นำเมล็ดเข้ามาปลูกในเมืองไทยกว่าร้อยปีมาแล้ว แต่ปรากฏว่าไม่งอก ต่อมาในปีค.ศ 1897(พ.ศ. 2440) พระยา ประดิพัทธ์-ภูบาล สั่งเมล็ดจากอังกฤษเข้ามาอีก 100 เมล็ด แต่ปรากฏว่างอกเพียง เมล็ดเดียว
ดอกของบัววิคตอเรียเริ่มบานช่วงเย็นส่งกลิ่นหอมแรงในเวลากลางคืน และหุบในตอนเช้า ใบและดอกมีขนาดใหญ่ จึงเหมาะที่จะปลูกในบ่อขนาดใหญ่ ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดและแยกไหลจากเหง้าใต้ดิน
ลักษณะ ที่แตกต่างจากวงศ์อื่นก็คือมีหนามทั่วลำต้น ก้านใบ ดอก และหลังใบ มีชนิดแท้ 2 ชนิด คือ Victoria amazonica ขึ้นในบรรยากาศค่อนข้างร้อน และ Victoria cruziana  ที่ชอบขึ้นในอากาศค่อนข้างเย็น

ไฮเดรนเยีย (Hydrangea)/Hydrangea macrophylla

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Hydrangea macrophylla (Thunb.)Ser.
ชื่อพ้อง    ---Hydrangea hortensis Sm.
ชื่อสามัญ     ---Bigleaf hydrangea, French hydrangea, ---Lacecap hydrangea, Mophead, Penny mac, Hortensia.
ชื่ออื่น     ---ไฮเดรนเยีย
ชื่อวงศ์    ---HํYDRANGEACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---จีน ญี่ปุ่น
เขตกระจายพันธุ์    ---เอเชียใต้และเอเชียตะวันออก อเมริกาเหนือ และอเมริกาใต้


ดอก ไฮเดรนเยียมีหลายสีเช่น ชมพู ฟ้า ม่วง ขาว และเราสามารถกำหนดเองได้ เพราะสีของดอกไฮเดรนเยียขึ้นอยู่กับปริมาณอะลูมิเนียมและค่าความเป็นกรดด่าง ในดิน ถ้าดินเปรี้ยว(เป็นกรด)ดอกจะสีฟ้า ยิ่งเปรี้ยวสีดอกยิ่งเข้มขึ้น
ดังนั้นการใช้ผงอะลูมิเนียมซัลเฟตโรยบริเวณรากต้น จะทำให้ได้สีที่ต้องการแต่อย่าใช้มากเกิน ระวังรากเน่า และถ้าเป็นดินด่างให้โรยด้วยโดโลไมท์หรือรดด้วยน้ำผสมน้ำส้มสายชู ดอกจะเป็นสีชมพู ส่วนดอกสีขาวจะเปลี่ยนเฉพาะสีตาของดอกเกสรตัวผู้เท่านั้น
ต้องระวังเรื่องการเติมกรดด่างด้วยถ้าดินเป็นด่างมากต้นจะเหลืองเพราะขาด ธาตุเหล็ก หลังการออกดอกแล้วควรตัดแต่งกิ่งที่มีแต่ใบไม่มีดอกหรือดอกเหี่ยวแล้วออกให้ เหลือตาประมาณกิ่งละ2ตา
การถูกแสงแดดมากไป หรือดินมีธาตุไนโตรเจนสูงจะทำให้ไฮเดรนเยียไม่ค่อยออกดอก ควรเลือกทำเลปลูกให้ดี ถูกแดดอ่อนวันละ4-6ชั่วโมงกำลังดี
คำ ว่า "ไฮเดรนเยีย" มาจากรากศัพท์ภาษากรีกว่า"hydro"หมายถึง'น้ำ' และ 'angeion'หมายถึง 'เรือที่บรรทุกของเหลวเช่นเรือบรรทุกน้ำมัน' ซึ่งมาจากลักษณะเมล็ดของมัน
เนื่องจากดอกไฮเดรนเยียรูปสวยแต่ไร้กลิ่น จึงใช้เป็นสัญลักษณ์ของ"ความงามที่เย็นชา"
 สาวๆถ้าหนุ่มให้ดอกไฮเดรนเยียมาอย่าเพิ่งดีใจ เพราะนั่นหมายความว่าถึงเวลาแล้วที่จะต้องบริหารเสน่ห์กันยกใหญ่

ไฮยาซินท์/Hyacinthus orientalis

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Hyacinthus orientalis L.
ชื่อพ้อง---    
---Hyacinthus albulus Jord.
---Hyacinthus brumalis Haw. ex G.Don
---Hyacinthus modestus Jord. & Fourr.
---Hyacinthus praecox Jord.
---Hyacinthus provincialis Jord.
---Hyacinthus rigidulus Jord. & Fourr.
---Scilla coronaria Salisb.
ชื่อสามัญ     ---Hyacinth, Garden hyacinth, Dutch hyacinth
ชื่ออื่น     ---ไฮยาซินท์ ผักตบฝรั่ง
ชื่อวงศ์    ---HYACINTHACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ตะวันตกเฉียงใต้ของเอเชีย- ตอนกลางและตอนใต้ของตุรกี ตะวันตกเฉียงเหนือของไซเรีย เลบานอน อิสราเอล
เขตกระจายพันธุ์    ---เพาะปลูกกันอย่างแพร่หลายทั่วโลกในช่วง ฤดูหนาว
ไฮยาซินท์เป็นพืชหัวตระกูลเดียวกับลิลลี่ มีถิ่นกำเนิดจากเมดิเตอร์เรเนียน ดอกเป็นช่อแน่น สีดอกมีหลายสีเช่น ขาว แดง เหลือง ชมพูและ ฟ้า ใบเป็นแถบยาวสีสวยและหอมจรุงใจ
 เรื่องราวต่างๆที่เล่าขาน เกี่ยวกับกำเนิดของไฮยาซินท์บางท่านคงผ่านตามาบ้างแล้ว ประเด็นสำคัญคือที่มาเป็นเรื่องเลือดของคนรัก บ้างก็ว่าเป็นดอกไม้แห่งสายเลือด ออกจะเศร้าอยู่ ดังนี้
ตามตำนานกรีก เทพอพอลโล(เทพแห่งแสงอาทิตย์) เกิดความพิศวาสไฮยาซินตุส(Hyacinthus) นักกีฬาหนุ่มรูปงาม
แต่เซเฟียร์(Zephyr)เทพแห่งลมตะวันตกก็เกิดมารักหนุ่มคนเดียวกันแต่หนุ่มไม่รักตอบวัน หนึ่งคู่รักเค้ากำลังเล่นขว้างจักรกันอยู่ ด้วยความขี้อิจฉาและหึงหวง เซเฟียร์บันดาลให้ลมพัดจักรให้พุ่งตรงเข้าใส่ไฮยาซินตุส จนเลือดสาดขาดใจตาย
เทพอพอลโลให้ร้าวระทมตรมใจยิ่งนัก จึงบันดาลให้เลือดของหนุ่มคนรักกลายเป็นดอกไม้กลิ่นหอมประดับป่าและสวนนับ แต่นั้นเป็นต้นมา

แกลดิโอลัส/Gladiolus dalenii

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Gladiolus dalenii Van Geel
ชื่อพ้อง---Has 63 synonyms
---Gladiolus psittacinus Hook.f.
---Gladiolus quartinianus A.Rich.
---many more
ชื่อสามัญ     ---Gladiolus, Sword Lily.
ชื่ออื่น     ---ซ่อนกลิ่นฝรั่ง
ชื่อวงศ์    ---Iridaceae
ถิ่นกำเนิด    ---ประเทศในแถบเมดิเตอร์เรเนียน และอาฟริกาใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---ประเทศต่างๆทั่วโลก
ดอกไม้ที่ขนานนามตามชื่อดาบโรมันที่ได้ชื่อมาตามลักษณะใบที่คล้ายดาบGladius อันเป็นดาบของชาวโรมัน และเป็นอาวุธของเหล่านักสู้ Gladiator  ถึง ตอนนี้คงรู้แล้วว่าทำไมถึงเอามาเขียน  ชอบหนังเรื่องนี้ ดอกไม้ดอกนี้เลยไม่ค่อยเป็นไปตามหัวเรื่องเท่าไหร่ แต่ขอเอาปนๆหน่อยแล้วกัน รู้ไว้ใช่ว่า นะ
แกล ดิโอลัส เป็นพืชล้มลุกดอกสวยงาม เป็นพืชที่มีหัวทำหน้าที่เป็นลำต้นอยู่ใต้ดิน  ออกดอกปีละ2ครั้ง ปลูกเป็นแถวหรือเป็นกอก็สวย เป็นไม้ตัดดอกขายได้
แกล ดิโอลัสขยายพันธุ์โดยการแยกหัวไปปลูกใหม่ชอบดินร่วนซุยหรือดินปนทรายที่มี ปุ๋ยอินทรีย์อุดมสมบูรณ์ การดูแลก็ประคบประหงมหน่อยถึงจะได้ดอกเจริญและงาม


ไปซะไกล วกกลับมาใกล้ บ้านพี่เมืองน้อง

นาม ของพืชหลายชนิดที่เป็นสมุนไพรได้นั้น หมอแผนโบราณของลาวมักจะขึ้นต้นด้วยคำว่า "ปู่เจ้า"เสมอ เพราะมีคติเชื่อว่าเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ชื่อหลายชื่อก็ยังมีปรากฎอยู่ในพระตำรับเภสัชพืชวัตถุ ของแพทย์โบราณฝ่ายไทยเราด้วย  ดังนี้ จึงนำมาเพื่อความรู้เและความเคารพเผยแพร่เพื่อรู้ชื่อรู้คุณประโยชน์เพื่อ การดำรงรักษาเพื่อการภายหน้าต่อไป



ปู่เจ้าเขาเขียว /Tiliacora triandra


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Tiliacora triandra (Colebr.) Diels
ชื่อพ้อง---
---Cocculus triandrus Colebr.
---Limacia triandra (Colebr.) Hook.f. & Thoms
---Menispermum triandrum Roxb.
ชื่อสามัญ     ---Bai-Ya-Nang (Thai))
ชื่ออื่น     ---เถาย่านาง,จ้อยนาง,เถาวัลย์เขียว,ยาดนาง
ชื่อวงศ์    ----MENISPERMACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปเอเซีย-เอเซียตะวันออกเฉียงใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---- มาเลเซีย ไทย กำพูชา ลาว เวียตนาม

เถา ย่านางเป็นพรรณไม้เถาเลื้อยลักษณะเถากลมขนาดเล็กสีเขียวขึ้นเลื้อยเกาะไปตาม ต้นไม้และ กิ่งไม้ใบไม้ แผ่นใบมีสีเขียวเข้ม ออกดอกตามซอกใบแยกเพศคนละต้น ไม่มีกลีบดอก ต้นเพศผู้จะมีดอกสีน้ำตาล อับเรณูสีเหลืองอ่อน ดอกย่อยของต้นเพศผู้จะมีขนาดเล็ก ก้านช่อดอกมีขนสั้น ๆ ละเอียดปกคลุมหนาแน่น
ผลเป็นผลกลุ่ม เมื่อแก่จะมีสีแดงอมส้ม ออกดอกช่วงเดือนเมษายน
ใช้ประกอบอาหารต้มกับหน่อไม้ หรือใส่ในแกงได้หลายอย่าง
ใช้เป็นยา สมุนไพรตำรายาไทยใช้รากต้มกับน้ำ ดื่มเป็นยาแก้ไข้ทุกชนิด สารสกัดรากมีฤทธิ์ต้านเชื้อมาลาเรีย ชนิดฟัลซิพารัม  รากแก้เบื่อเมา ใบเป็นยาถอนพThai


ปู่เจ้าลอยท่า (มะเดื่ออุทุมพร)/Ficus racemosa

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Ficus racemosa Linn.
ชื่อพ้อง---    Ficus glomerata Roxb.
ชื่อสามัญ     ---Cluster Fig, Fig, Country Fig, Cluster fig tree, Indian fig tree, goolar (gular) fig
ชื่ออื่น     ---มะเดื่ออุทุมพร มะเดื่อ เดื่อน้ำ เดื่อเกลี้ยง
ชื่อวงศ์    ---MORACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---เขตร้อนของทวีปเอเชีย ตั้งแต่ประเทศอินเดียไปจนถึงประเทศจีน
เขตกระจายพันธุ์    ---อนุทวีปอินเดีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้  มาเลเซีย ออสเตรเลีย
ไม้ ยืนต้นขนาดใหญ่ สูงประมาณ 15-25 เมตร เปลือกต้นสีขาวอมเขียว มียางสีขาว ดอกออกเป็นช่อตามลำต้นและกิ่งก้านใบ
ผลกลมสีเขียวเมื่อสุกเป็นสีแดง นิยมปลูกเป็นไม้ประดับขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดหรือชำกิ่ง
สรรพคุณเป็นสมุนไพร รากแก้ไข้พิษ แก้ร้อนในแก้ท้องร่วง ใช้แก้อาการท้องเสีย ห้ามเลือด ล้างแผล แก้ประดงผื่นคัน ผลรับประทานเป็นยาแก้ท้องร่วง


ปู่เจ้าสมิงกุย (ชิงชี่)/Capparis micracantha


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Capparis micracantha DC.
ชื่อพ้อง ---  
---Capparis bariensis Pierre ex Gagnep.
---Capparis billardieri DC.
---Capparis callosa Blume
---Capparis conspicua Wall.
---Capparis donnaiensis Pierre ex Gagnep.
---Capparis finlaysoniana Wall. ex Hook.f. & Thomson
---Capparis forsteniana Miq.
---Capparis hainanensis Oliv.
---Capparis henryi Matsum.
---Capparis korthalsiana Miq
---Capparis liangii Merr. & Chun
---Capparis myrioneura Hallier f.
---Capparis odorata Blanco
---Capparis petelotii Merr.
---Capparis roydsiifolia Kurz
---Capparis venosa Merr.

ชื่ออื่น     ---ชิงชี่ พญาจอมปลวก แสมซอ
ชื่อวงศ์    ---CAPPARACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---เอเซียตะวันอvกเฉียงใต้
เขตกระจายพันธุ์    ---ตอนใต้ของจีน พม่า หมู่เกาะนิโคบาร์และอันดามัน ไทย กัมพูชา ลาว เวียตนาม มาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์


ไม้พุ่มหรือ กึ่งเลื้อย สูง 2-6 เมตร ลำต้นสีเทา กิ่งคดไปมา มีหนามยาว ตรง หรือโค้งเล็กน้อย ใบ เป็นใบเดี่ยวรูปไข่ ขอบขนาน  ปลายใบมนหรือแหลม โคนใบสอบมน เนื้อใบค่อนข้างหนา มัน เกลี้ยง
ดอก มี 6 ดอกออกเรียงอยู่เหนือง่ามใบ  กลีบรองกลีบดอก ลักษณะเว้าเป็นรูปเรือแกมรูปไข่  ขอบมักมีขน กลีบดอกรูปขอบขนาน หรือรูปหอก  สีขาวหลุดร่วงง่าย มีต่อมน้ำหวานสีเหลือง แดงเข้ม น้ำตาล หรือม่วงเข้ม ที่โคนก้านดอก ผล สด กลม หรือรี มี 4 ร่องตามยาว  สีเหลืองหรือแดง หรือดำเป็นมัน
ออกดอกเดือนภุมภาพันธ์ -เดือนมีนาคม ทุกส่วนของลำต้นมีคุณสมบัติของการเป็นสมุนไพร
สรรพคุณที่เป็นสมุนไพร ราก ขับลมภายใน แก้ไข้ โรคกระเพาะ ช่วยให้มดลูกเข้าอู่และเป็นยาบำรุงหลังคลอดบุตร แก้ไอเนื่องจากหลอดลมอักเสบ ทั้งต้น แก้ฟกช้ำ ขับน้ำเหลืองเสีย ใบ เข้ายาอาบ แก้โรคผิวหนัง


ปู่เจ้าคาคลอง (ต้นก้างปลา)/Phyllanthus reticulatus

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Phyllanthus reticulatus Poir.
ชื่อพ้อง    
---Anisonema dubium Blume
---Anisonema intermedium Decne.
---Cicca decandra Blanco
---Cicca reticulata (Poir.) Kurz
---Diasperus multiflorus (Baill.) Kuntze
---Kirganelia dubia (Blume) Baill.
---Phyllanthus chamissonis Klotzsch
---Phyllanthus dalbergioides (Müll.Arg.) Wall. ex J.J.Sm.
---Many more
ชื่อสามัญ     -----
ชื่ออื่น     ---ก้างปลา ก้างปลาเครือ
ชื่อวงศ์    ---EUPHORBIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---เขตร้อนและกึ่งเขตร้อนของแอฟริกา
เขตกระจายพันธุ์    ---แอฟริกา เอเซีย ออสเตรเลีย

ก้างปลามี 2 ชนิดคือก้างปลาขาวก้างปลาแดง
ก้างปลาขาว ลำต้นจะเป็นสีขาวนวล ใบบาง ผลสีขาว ส่วนก้างปลาแดง ลำต้นและกิ่งก้านออกสีน้ำตาลแดง ใบหนาผลสุกสีดำ
นิยมใช้ก้างปลาแดงทำยา
ต้นก้างปลาเป็น ไม้พุ่มขนาดเล็ก ใบออกเรียงสลับกันผิวใบเรียบ ขอบใบเรียบใบมี tannin ผลสุกสีดำ หรือที่เรียงว่าลูกหมึก เพราะน้ำที่ได้จากผลออกสีเหมือนหมึกเปื้อนมือล้างออกยากเหมือนกัน
มีสรรพคุณทางยา ทุกส่วน ใบต้มดื่มขับปัสสาวะ ต้น เปลือก รสฝาดเฝื่อนแก้บิดแก้ท้องเสีย ลูกสมานในระบบทางเดินอาหาร รากแก้ไข้รากสาด และขยุ้มตีนหมา

ก้างปลาขาว/Flueggea virosa


ชื่อวิทยาศาสตร์ ---Flueggea virosa (Roxb. ex Willd.) Voigt
ชื่อพ้อง---
Phyllanthus virosus Roxb. ex Willd.
ชื่อสามัญ --- Common bushweed, Simple leaf bush weed, Chinese waterberry, Snowberry tree, White berry bush
ชื่ออื่น ---ก้างปลา แตงน้ำ มะแตก
วงศ์ ---EUPHORBIACEAE
ถิ่นกำเนิด---ทวีปแอฟริกา
เชตกระจายพันธุ์---แอฟริกา เอเชียเขตร้อน และออสเตรเลีย

เป็นอีกชนิดที่เรียก ก้างปลาขาว ต้องนำมาลงไว้ด้วยเพื่อไม่ให้สับสน ก้างปลาขาวชนิดนี้ เป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง 4 ม. กิ่งก้านเป็นสันร่อง ด้านล่างมักเป็นหนาม ใบเดี่ยว เรียงสลับ ดอกช่อ แยกเพศต่างต้น ดอกเพศผู้มีกลิ่นฉุน ผลกลมแป้นสีเขียว(ในรูปผลยังอ่อน เมื่อผลแก่แล้วจะเป็นสีขาว) เมล็ดรูปสามเหลี่ยม
สรรพคุณ แก้โรคผิวหนังอักเสบ แก้ไข้ และโรคปวดข้อ โดยใช้ ราก รักษาโรคฟัน แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้ และแก้ซางข้าวเปลือก ใบ พอกแผล ฝี


ปู่เจ้าครองดง (ปีบ)/Millingtonia hortensis.

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Millingtonia hortensis L.f.
ชื่อพ้อง---
---Bignonia azedarachta König & Sims
---Bignonia cicutaria K.D.Koenig ex Mart.
---Bignonia hortensis (L.f.) Oken
---Bignonia suberosa Roxb.
---Millingtonia dubiosa Span.
---Nevrilis suberosa Raf. nom. illeg.
ชื่อสามัญ     ---Indian Cork Tree
ชื่ออื่น     ---ปีบ ขาว, กาสะลอง
ชื่อวงศ์    ---BIGNONIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---พม่า ไทย
เขตกระจายพันธุ์    ---เอเซียเขตร้อน

 

คง คุ้นเคยและร้องอ๋อเมื่อเห็นชื่อ ส่วนใหญ่จะรู้จักกันดีไม้ต้นนี้ดอกหอมมาก  เป็นต้นไม้ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงทะมึนได้ถึง 25 เมตร ชอบอากาศชุ่มชื้นแต่มีความทนอากาศแห้งแล้งได้ดีปลูกง่ายโตเร็ว แต่รากปีบไม่หยั่งลึกลงไปในดินเหมือนต้นไม้ใหญ่อื่นๆ  รากไปตามผิวดิน และจะแตกต้นใหม่ขึ้นสามารถสกัดรากไปปลูกใหม่ได้
          ถ้าจะกล่าวถึงปีบในแง่ที่เป็นสมุนไพร ตำรับยาบางขนานของเราคงจะได้รับอิทธิพลมาจากหมอยาทางฝั่งประเทศลาวในสมัยโบราณ สรรพคุณทางยาที่เด่นชัดรากปีบเข้าเครื่องยารักษาปอดปราบวัณโรคดอกปีบที่ตาก แห้งแล้วชาวชนบททางภาคเหนือนิยมนำไปผสมกับบุหรี่ขี้โย ว่าสูบแล้วปากหอม รักษาโรคทางเดินหายใจ


ต้น"เท้ายายม่อม" และต้น"ไม้เท้ายายม่อม"

มีการสับสนและเข้าใจผิดกับเท้ายายม่อมอีกชนิดหนึ่งซึ่งชื่อไทยเรียกคล้ายกันหรือเหมือนกันแต่เป็นพืชคนละชนิด มีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า Tacca leonto petaloides (L.) Kuntze ชื่อสามัญ " William3s Arrow Root" อยู่ในวงศ์ Taccaceae ซึ่งเท้ายายม่อมชนิดนี้หัวนำมาทำแป้งคุณภาพดี เรียกว่า"แป้งเท้ายายม่อม" ผสมในขนมสลิ่ม ขนมชั้น ทำให้แป้งนิ่ม

ก่อนอื่นเพื่อความไม่เป็นที่สับสน ระหว่าง"ต้นเท้ายายม่อม"และ"ต้นไม้เท้ายายม่อม" ขอคัดลอกเนื้อความมาขยายเพื่อความกระจ่างก่อน ตรงนี้

จาก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ระบุว่า "เท้ายายม่อม" กับ "ไม้เท้ายายม่อม" เป็นคนละชนิดกัน ดังข้อความที่ว่า "เท้ายายม่อม น.ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Tacca Ieontopetaloides (L.) Kuntze ในวงศ์ Taccaceae หัวหรือเหง้ามีสัณฐานกลมแบน ใช้ทำแป้งเป็นอาหารได้ เรียกว่า แป้งเท้ายายม่อม"

อีกคำหนึ่งว่า "ไม้เท้ายายม่อม น.ชื่อไม้พุ่มชนิด Clerodendrum petasites S.Moore ในวงศ์ Labitae ดอกสีขาว ใบใช้สูบแทนกัญชา ราก ใช้ทำยาได้, พญารากเดียว ก็เรียก." ซึ่งจะกล่าวถึงต้นที่ข้างล่างต่อไปนี้


ปู่เจ้าหายใจไม่รู้ขาด(ไม้เท้ายายม่อมดอกขาว)


ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Clerodendrum petasites (Lour.) S.Moore.
ชื่อพ้อง---
---Clerodendrum robinsonii Dop
---Clerodendrum subpandurifolium Kuntze
---Volkameria petasites Lour.

ชื่อสามัญ     -----
ชื่ออื่น     ---ปู่เจ้าหายใจไม่รู้ขาด ปิ้ง ขม ปิ้งหลวง พญารากเดียว ไม้เท้าฤาษี  เท้ายายม่อมตัวเมีย
ชื่อวงศ์    ---LAMIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปเอเซีย-อินเดีย
เขตกระจายพันธุ์    ---ไทย ลาว เวียตนาม


เป็นไม้พุ่มสูง1-2เมตรลำต้นตั้งตรงบริเวณปลายกิ่งเป็นสันเหลี่ยม ลำต้นแก่สีน้ำตาลอมเทา ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามหรือเป็นวงข้อละ3-5ใบ รูปใบหอกแคบ โคนและใบแหลม
ดอกออกเป็นดอกช่อตามซอกใบและปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว โคนเชื่อมติดกันปลายแยกเป็น 5กลีบออกดอกเดือนมิถุนายน-เดือนกรกฎาคม ชอบแดดจัดขึ้นได้ดีในดินทุกชนิดขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด
ใช้  ราก รสจืดขื่น เป็นตัวยาในพิกัดยาเบญจโลกวิเชียรแก้ ไข้ แก้พิษสัตว์กัดต่อย ปรุงเป็นยาแก้พิษไข้ พิษกาฬ ลดความร้อนในร่างกาย กระทุ้งพิษไข้หวัด ไข้เหนือ ขับเสมหะลงสู่เบื้องต่ำ
ถอนพิษไข้ทุกชนิด แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้หืดไอ แก้อาเจียน ดับพิษฝี แก้ไข้เหนือไข้พิษ ไข้กาฬ ตัดไข้จับ แก้ไข้เพื่อดีพิการ แก้พิษงู ราก ใบ แก้หืด ต้น รสจืดเฝื่อน ขับเสมหะให้ลงเบื้องต่ำ ขับพิษไข้ทุกชนิด แก้ร้อนใน


ปู่เจ้าปทุมราชา (ไม้เท้ายายม่อมป่า,ไม้เท้ายายม่อมดอกแดง)

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Clerodendrum indicum (L.) Kuntze
ชื่อพ้อง---
---Clerodendrum longicolle G.Mey.
---Clerodendrum mite (L.) Vatke
---Ovieda mitis L.
---Siphonanthus angustifolius Willd.
---Siphonanthus indicus L.

ชื่อสามัญ     -----
ชื่ออื่น     ---ปู่เจ้าปทุมราชา  พญารากเดียว จรดพระธรณี  เท้ายายม่อมป่า
ชื่อวงศ์    ---LAMIACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---ทวีปเอเซีย
เขตกระจายพันธุ์    ---อนุทวีปอินเดีย อินโดจีน จีนตอนใต้ มาเลเซีย
เป็น ไม้พุ่มขนาดย่อมสูงประมาณ 1-3เมตร ลำต้นสีเทาอ่อน ขึ้นเป็นลำตรง ออกใบเป็นคู่ๆถี่ๆสลับเวียนไปตามลำต้น ใบแคบเล็กเรียวยาวไม่แตกกิ่งก้านแขนงตามยอด และใบยาวกว่าท้าวยายม่อมดอกขาว ดอกมีขนาดเล็กสีแดงเข้ม เป็นช่อตั้งสูง ออกดอกระหว่างเดือน ตุลาคม-เดือนพฤศจิกายน
ท้าวยายม่อมป่าเป็นต้นไม้ที่มีรากแก้วเพียงรากเดียวไม่มีรากฝอยหรือรากอื่นใด งอกออกมาอีกเลย รากนี้จะฝังเป็นแนวดิ่งลึกลงไปในดิน รากใช้ดับพิษงู และถอนพิษไข้
ราก รสจืดขื่น แก้ไข้เหนือ ไข้พิษ ไข้กาฬ ถอนพิษไข้ ตำหรือฝนกับสุรารับประทานและเอากากพอกแก้พิษงู


เฟื่องฟ้า- ตรุษจีน

ชื่อวิทยาศาสตร์     ---Bougainvillea glabra.,Choisy
ชื่อพ้อง---
---Bougainvillea brachycarpa Heimerl
---Bougainvillea pomacea Choisy

ชื่อสามัญ     ---Trut Cheen,Bougainvillea, Paper flower.
ชื่ออื่น    ---ตรุษจีน ดอกกระดาษ
ชื่อวงศ์    ---NYCTAGINACEAE
ถิ่นกำเนิด    ---บราซิล
เขตกระจายพันธุ์    ---ยุโรป อเมริกา เอเซีย


"ตรุษจีน" พันธุ์ไม้พื้นเมืองของประเทศบราซิล มีผู้นำพันธุ์มาปลูกครั้งแรกเมืองไทยเมื่อพ.ศ. 2423
สำหรับเฟื่องฟ้า(Bougainvillea spectabilis) เป็นอีกต้นหนึ่ง ที่นำเข้ามาปลูกในเมืองไทยครั้งแรก
เมื่อพ.ศ. 2453ห่างกัน 30ปี
ตรุษ จีนและเฟื่องฟ้าเป็นพืชพันธุ์ไม้เลื้อยยืนต้นขนาดใหญ่ต้นหรือเถาแข็งแรง เนื้อไม้มีความแกร่งมาก เปลือกของลำต้นบาง เป็นสีเทาหรือน้ำตาลอ่อน ตามลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลมคม ต้นหรือเถาอาจเลื้อยเกาะยึดสูงได้ถึง 25ฟุตหรือกว่านั้นหากปลูกไว้หลายๆสิบปี
ดอกที่แท้จริงของเฟื่องฟ้าและตรุษจีนจะอยู่ข้างในของใบประดับซึ่งเป็นดอกที่มีขนาดเล็กมากใบประดับของตรุษจีนและเฟื่องฟ้าก็คือส่วนทำหน้าที่แทนกลีบรองดอก มีสีต่างๆกันเช่น ม่วง ชมพู ขาว แดงแสด แดงส้ม เหลือง และอื่นๆ
ดอกตรุษจีน ในช่อดอกหนึ่งๆจะมีใบประดับเพียง 3ใบและมีดอกเพียง3ดอกเท่านั้น หนามของตรุษจีน จะมีหนามยาวตรง 1-2"ตรงแบบหนามระกำ แต่เฟื่องฟ้าจะมีใบประดับซ้อนทับกันหลายชั้น (คือมีใบประดับมากเกิน 3ใบ) เกาะกันเป็นก้อนกลมๆเห็นเป็นกลุ่มติดอยู่ตามปลายกิ่ง กิ่งละหลายกลุ่ม  หนามของเฟื่องฟ้า จะสั้นคือยาวไม่ถึงนิ้ว และปลายจะโค้งงอน้อยๆไม่ตรงเด่แบบหนามตรุษจีน
ก็คงแยกอย่างกว้างๆได้ว่าที่เห็นๆทั่วไปและที่เรียกว่าเฟื่องฟ้าทั้งหมดนั้น อาจเป็นตรุษจีนซะส่วนใหญ่ก็ได้
การเรียกชื่อที่สับสนกันนานๆไปก็อาจคิดว่าถูกต้อง ทำให้เกิดความสับสน ฉะนั้น "ชื่อนั้นจึงสำคัญ"ฉะนี้แล

ชื่อวงศ์ ของพืชที่เปลี่ยนใหม่ตามระบบพฤกษศาสตร์

ชื่อเดิม ชื่อใหม่
COMPOSITAE ---ASTERACEAE
UMBRELLIFERAE ---APIACEAE 
LABIATAE ---LAMIACEAE
GRAMINEAE ---POACEAE
LEGUMINIOSAE;CAESALPINIOIDEAE ---CAESALPINIACEAE  
LEGUMINOSAE; MIMOSOIDEAE ---MIMOSACEAE 
LEGUMINOSAE; PAPILIONOIDEAE ---PAPILIONACEAE (FABACEAE)  

สุดท้ายขยายความ

ชื่อทางวิทยาศาสตร์ที่แตกต่างกันสำหรับสิ่งมีชีวิตสิ่งเดียวในทางอนุกรมวิธาน ชื่อให้ใช้ชื่อตั้งขึ้นก่อนหรือที่ถูกต้องได้รับการยอมรับจะเป็นชื่อที่ถูกต้อง(Accept name) ส่วนชื่ออื่น ๆให้เป็นชื่อพ้อง [synonym(s)]

ขอขยายความ ชื่อพ้อง[synonym(s)] ของชื่อวิทยาศาสตร์คือชื่อที่ใช้ในพืชชนิดเดียวกัน โดยชื่อพ้องไม่สามารถกล่าวลอยๆได้ ต้องอ้างว่าเป็น "ชื่อพ้องของ..."

ชื่อพ้อง ส่วนมากจะระบุชื่อพ้องที่เป็นชื่อ Basionym หรือชื่อดั้งเดิม เพื่อให้ทราบความเปลี่ยนแปลงด้านการจัดจำแนกของพืชชนิดนั้น ๆ พอสังเขป ว่าเคยถูกจัดจำแนกอยู่สกุลใดมาก่อน และอาจมีชื่อพ้องที่เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง และชื่อมีการจัดจำแนกใหม่ในช่วงเวลาไม่นานมากนัก โดยเฉพาะที่ตีพิมพ์ในหนังสือพรรณพฤกษชาติของประเทศไทย หรือเป็นชื่อที่ปรากฏในเอกสารอ้างอิงประกอบในการเขียนคำบรรยาย

ส่วนชื่อสามัญ (อังกฤษ: Common name) หมายถึง ชื่อที่เรียกกันทั่วไปในการอนุกรมวิธานสิ่งมีชีวิต อาจให้ชื่อตามลักษณะรูปร่างของสิ่งมีชีวิตชนิดนั้น ๆ หรืออาจเรียกชื่อตามถิ่นกำเนิด เช่น ผักตบชวา, ประทัดจีน หรืออาจเรียกตามชื่อที่อยู่ เช่น จิกน้ำ, กระเจานา นอกจากนี้ในแต่ละถิ่นยังเรียกชื่อต่างกันเช่นภาคกลางเรียก “สะเดา” ภาคใต้เรียกว่า "เดา” ภาคเหนือเรียกว่า “สะเลียม” เป็นต้น

ซึ่งชื่อสามัญอาจจะซ้ำซ้อนกันได้ จึงเป็นที่มาของการตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ เพื่อระบุให้ถูกต้อง

ชื่อเขตภูมิศาสตร์พืชพรรณที่ใช้ในแสดงขอบเขตการกระจายพันธุ์

---จีนตอนใต้ (South China) หมายถึง มณฑลยูนนานและใกล้เคียงของประเทศจีน ซึ่งรวมถึงทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ ส่วนไห่หนาน และไต้หวัน เขียนแยกต่างหาก

---เอเชียใต้ (South Asia) หมายถึง อินเดีย รวมหมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ แอฟกานิสถาน ปากีสถาน บังกลาเทศ ศรีลังกา เนปาล และภูฏาน ---อนุทวีปอินเดีย (India sub continent) หมายถึง บังคลาเทศ อินเดีย ศรีลังกา เนปาล ภูฏาน

---เอเชียตะวันออก (East Asia) หมายถึง จีนทางตะวันออก รวมไต้หวัน เกาหลี และญี่ปุ่น แต่ไม่รวมมองโกเลีย

---ภูมิภาคอินโดจีน (Indocina) หมายถึง ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ปัจจุบันนับรวม พม่า ไทย สิงคโปร์ คาบสมุทรมาลายู

---ภูมิภาคมาเลเซีย (Malesia) หมายถึงคาบสมุทรมลายู และหมู่เกาะต่าง ๆ ที่อยู่ระหว่างเอชียตะวันออกเฉียงใต้แผ่นดินใหญ่กับออสเตรเลีย ในที่นี้ฟิลิปปินส์ และนิวกินีได้ระบุแยกต่างหาก

---เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Southeast Asia) หมายถึงพม่า ลาว กัมพูชา ไทย เวียดนาม มาเลเซีย สิงคโปร์ บรูไน อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ นิวกินี และติมอร์-เลสเต

---ปาปัวเซีย (Papuasia) หมายถึงปาปัวนิวกินี หมู่เกาะโซโลมอน และหมู่เกาะ Aru ของอินโดนีเซีย ซึ่งทั้งหมดอยู่เขตภูมิศาสตร์เมลานีเซีย

---หมู่เกาะแปซิฟิก (Pacific Islands) หมายถึง หมู่เกาะต่าง ๆ ทางตอนเหนือของออสเตรเลีย ได้แก่ ไมโครนีเซีย เมลานีเซีย (แต่ไม่รวมนิวกินี) และโพลินีเซีย

รูปแบบการบรรยาย – กรมอุทยานแห่งชาติ

http://www.dnp.go.th/botany/Encyclopedia/format.html

Check for more information on the species:

Plants Database    ---Names, synonymy and distribution    ---The Garden.org Plants Database    ---https://garden.org/plants/
Global Plant Initiative---Digitized type specimens, descriptions and use    ---หอพรรณไม้ - กรมอุทยานแห่งชาติ    ---www.dnp.go.th/botany/Herbarium/GPI.html
Tropicos    ---Nomenclature, literature, distribution and collections    ---Tropicos - Home    www.tropicos.org/
GBIF    ---Global Biodiversity Information Facility    ---Free and open access to biodiversity data    ---https://www.gbif.org/
IPNI    ---International Plant Names Index    ---The International Plant Names Index - home page     ---http://www.ipni.org/
EOL    ---Descriptions, photos, distribution and literature    Global access to knowledge about life on Earth    ---Encyclopedia of Life eol.org/
PROTA       ---Uses    The Plant Resources of Tropical Africa    ---https://books.google.co.th/books?isbn=9057822040
Prelude    ---Medicinal uses    Prelude Medicinal Plants Database    ---http://www.africamuseum.be/collections/external/prelude
Google Images    ---Images

รูปภาพประกอบ
ทิพพ์วิภา วิรัชติ
    บริษัท สวนสวรส การ์เด้น ดีไซน์ จำกัด
    สวน-เทวา อ.แม่สอย จ.เชียงใหม่
    www.suansavarose.com
    www.suan-theva.com

ความคิดเห็น

  1. 1
    snkrspop
    snkrspop trenpy@gmail.com 30/03/2023 14:34

    Your content is nothing short of brilliant in many ways. I think this is engaging and eye-opening material. Thank you so much for caring about your content and your readers. Jordan 1 reps




  2. 2
    megagame
    megagame pradapporn63@gmail.com 13/11/2022 16:02

    That you will play the trial tell me that mega game

  3. 3
    daily365
    daily365 pornhubhaand54@gmail.com 03/11/2022 15:42
  4. 4
    megagame
    megagame KUNYAPORN7680@gmail.com 03/11/2022 14:06

    การที่คุณจะเล่นตัวทดลองบอกเลยว่า ไม่การเสียค่าใช้จ่ายใดๆ เลย คุณสามารถเลือกเล่นไม่ตามสบาย เพราะ ในเกมเรามีเหรียญจำลองมาให้คุณได้เล่นกัน ถึง 10,000 เหรียญ ซึ่งคุณสามารถเล่นได้ จนกว่าเหรียญจนกว่าเหรียญนั้นจะหมด ทดลองเล่นสล็อต




  5. 5
    Gold
    Gold goldd5187@gmail.com 29/09/2022 14:22

    Nice! I feel good with your topic, Public this same story again please. แทงบอล ufabet

  6. 6
    joey lemon
    joey lemon Tanapoljordan4@gmail.com 02/09/2022 16:50

    We have a sports website Let's introduce you guys. Follow up here Today we have a good sports website for you to follow. Click here. ผลบอลสด7mเมื่อคืน

  7. 7
    ผู้ใหญ่
    ผู้ใหญ่ laoprasait1993@gmail.com 25/08/2022 15:36

    ได้รับความรู้มาก ขอบคุณ ผลบอลเมื่อคืน เช็คผลบอลเมื่อคืน

  8. 8
    yasminem
  9. 9
    pg
    pg mc4wingroup@gmail.com 01/08/2022 16:23

    pg

  10. 10
    เกมสล็อต
    เกมสล็อต momochitake001@gmail.com 21/07/2022 21:37

    เกมส์สล็อตออนไลน์ PG SLOT เครดิตฟรี เกมสล็อตที่ได้รับความนิยมจากผู้เล่นทั่วโลกในตอนนี้ สมัครสมาชิกกับ MEGA GAME168 เพียงไม่กี่นาที

  11. 11
    pg ฝาก20รับ100
  12. 12
    monstrehunter
    monstrehunter freedom2541.tw@gmail.com 18/07/2022 15:57

    Betflixvip168 ด้วยระบบ PG SLOT AUTO ที่เปิดให้เพื่อนๆ ทุกท่านได้เข้าใช้งาน ฝาก-ถอน ฟรี ไม่มีขั้นต่ำ ตลอด 24 ชม. โดยไม่มีวันหยุด และ เพื่อนๆสามารถ สอบถามข้อมูล betflix game หรือ สอบถามรายละเอียดได้ ตลอดเวลา slotfun 168 รวมสล็อตทุกค่ายในเว็บเดียว เครดิตฟรี

  13. 13
    Kiattisak
    Kiattisak kentiger581128010@gmail.com 17/07/2022 17:36

    สมัครสมาชิก Betflix988
    สล็อตเว็บใหญ่ที่สุด ได้เงินจริง ที่พร้อมจะทำให้ท่านนั้นเพลิดเพลิน
    Betflixvip168 สมัครสมาชิกใหม่ Betflik789 แจกโบนัสฟรี 100% ไปเลยจุก ๆ เป็นที่ทราบกันดีในหมู่นักเดิมพัน แจกเครดิตฟรีไม่ต้องฝาก

  14. 14
    slotfun 168
    slotfun 168 bow707199@gmail.com 17/07/2022 15:43

    slotfun 168 เว็บจริง สล็อต เว็บคาสิโนออนไลน์ ไม่มีขั้นต่ำ Betflix988 เข้าเล่นได้ตลอดเวลารวมเกม เว็บสล็อต จากค่าย พีจีสล็อต เครดิต ฟรี 50 มีทุกเกมแตกง่าย เว็บที่มีคนเข้าเล่นเยอะที่สุดเล่นง่าย โบนัสแจ็คพอตแตกเร็ว ที่นี่ที่เดียว แหล่งรวมเกมสล็อตยอดนิยมแตกง่ายมีเกมสล็อตมากมายทั่วทุกมุมโลกมาไว้ในเว็บเดียว เกมฟรีไม่ต้องโหลด

  15. 15
    James
    James shirleyjonesz711@gmail.com 19/06/2022 21:34
  16. 16
    บาคาร่า
    บาคาร่า Teeraweetiwat28@gmail.com 23/05/2022 21:36

    มาพบกับดีลเลอร์สาวสุดสวยได้ในบาคาร่า SA GAME รับรองว่าคุณต้องตะลึงในความเซ็กซี่อย่างแน่นอน สามารถเล่นบาคาร่ากับเราได้ที่ เว็บ sagameherelao.com วางเดิมพันขั้นต่ำแค่  1 บาทเท่านั้น โดยภายในเว็บไซต์ของเรามีเกมให้คุณเลือกเล่นมากมาย ทั้ง SEXYBACCARAT, SA Gaming, Dream Gaming, WM Casino, Red Tiger, AMB Poker, Joker Game, Kingmaker, PG SLOT, Hot Graph และ SBOBET คุณสามารถอ่านรายละเอียดการเล่นได้ที่ เฮียเหลาเผาโต๊ะได้เลย เว็บ CASINO ONLINE ที่ครบวงจร รับความสนุกแบบเต็มรูปแบบ ไม่จำกัด !! 

  17. 17
    Physics Assignment help
    Physics Assignment help albalisa04@gmail.com 10/03/2022 18:24

    Physics assignments can become difficult for the students if they are not familiar with the subject. Understanding the assignment’s depth and specific requirements of the assignments comes gradually, but you can easily acquire expert guidance from our assignment writers. Well, Assignments help lite can be your best online assignment writers for physics assignment help.

  18. 18
    English Assignment Help
    English Assignment Help albalisa04@gmail.com 09/03/2022 17:25

    English is a very popular and globally accepted language. Most businesses in the world operate based on English. The formal communication happens to be in English by the organizations, which benefits the student who knows English. Hence the students must take English assignment help.The universities are very particular and require the students to focus on the small details for writing the assignments. Students seeking help with assignments are suggested to take English assignment help from the top assignment helpers.  


  19. 19
    Help With Assignment
    Help With Assignment albalisa04@gmail.com 08/03/2022 14:02

    The most significant advantage of online homework help is that expert assignment writers are aware of the latest trends and standards of the university. The chief reason the students need help with assignment is the quality of the assignments. Assignments’ grades affect the students’ overall grades hence they do not want to compromise on the assignment’s quality.

  20. 20
    Help With Assignment
    Help With Assignment albalisa04@gmail.com 08/03/2022 14:00

    The most significant advantage of online homework help is that expert assignment writers are aware of the latest trends and standards of the university. The chief reason the students need help with assignment is the quality of the assignments. Assignments’ grades affect the students’ overall grades hence they do not want to compromise on the assignment’s quality.

  21. 21
    Best Assignment Expert
    Best Assignment Expert albalisa04@gmail.com 07/03/2022 14:38

    Best Assignment Experts at assignments help lite are experienced subject experts who have graduated, got excellent knowledge of the subject, and have completed an endless number of assignments. Assignments help lite is the best as the assignment writing experts here assure grade-oriented assignments to the students because of their analytical skills and experience.

  22. 22
    Dissertation Writing Services
    Dissertation Writing Services albalisa04@gmail.com 04/03/2022 19:38

    Dissertation writers have been providing quality dissertation writing services for many years and have always received positive feedback. Like any other homework writing, a dissertation also follows a particular format, and it must be followed strictly.  Dissertation writing tests your abilities of researching, arguments formation, and presentation. Each of the skills is necessary for competing in a rapidly changing academic environment. Assignment writing is the art of presenting the knowledge that you have learned in educational institutions.

  23. 23
    Assignment Writing Help
    Assignment Writing Help albalisa04@gmail.com 04/03/2022 16:59

    Assignment writing is not that complex if you are under the guidance of an expert assignment writer. Assignment helpers in Canada are fully dedicated to making your assignment writing an easy task for you. Here they have evolved some basic steps that can help you in writing exemplary assignments.

  24. 24
    houfmanaiden
    houfmanaiden houfmanaiden@gmail.com 14/02/2022 15:24

    This post is very simple to read and appreciate without leaving any details out. Great work! ole777 casino

  25. 25
    jasmin patil
    jasmin patil patiljasmin14@gmail.com 02/02/2022 18:11

    Thank you for the valuable info on this great subject and look forward to more great posts. Click here https://captionsnation.com/melissa-kennemore-net-worth/


  26. 26
    jasmin patil
    jasmin patil patiljasmin14@gmail.com 02/02/2022 18:10

    Thank you for the valuable info on this great subject and look forward to more great posts. Click here https://captionsnation.com/melissa-kennemore-net-worth/


  27. 27
    slot 2021
    slot 2021 baramee.ss22@gmail.com 23/01/2022 18:39

    Thanks for the post mega game สล็อต

  28. 28
    slot 2021
    slot 2021 baramee.ss22@gmail.com 23/01/2022 18:38

    Thanks for the post 168mega

  29. 29
    slot 2021
    slot 2021 baramee.ss22@gmail.com 23/01/2022 18:38
  30. 30
 1  2 [Next]

แสดงความคิดเห็น

* *

 

*

  Copyright 2005-2009 suansavarose All rights reserved.
view